“Tarak” sözcüğünün runik yazıtı olan tarak belki de o kadar sansasyonel değildir. Ama bu öyle. Tarak M.S. 800 civarı Viking Çağı’na tarihlenmektedir. Bu döneme ait sadece bir avuç run yazıtı var. Bu tarak, Danimarka’nın en eski kenti Ribe’de bir Viking Çağı pazarının kazılarında keşfedildi.
Arkeologlar tarağın yanında küçük bir kemik veya boynuz plakası üzerinde bir run yazıtı keşfettiler.
Danimarka’nın Aarhus Üniversitesi’nden arkeolog ve kazı lideri Søren Sindbæk, iki nesneyle birlikte Viking tarihinin önemli bir döneminden ayrıntıları ortaya koyuyor.
Sindbæk, “Bunlar kaybettiğimiz runlar. Gelecek Nesillerin bunu keşfedebilmesini bekledik,” diyor.
Vikinglerin runları nasıl kullandığına ışık tutuyor
Arkeologlar Viking Çağının başlangıcında runların radikal bir şekilde değiştiğini biliyorlar. Ancak, bu zaman zarfında standartlaştırılmış yazılı ve sözlü dilin ne olduğunu ve Vikinglerin aslında runları ne amaçla kullandıklarını gösteren bir delil bulamıyorlar.
Runolojist ve kıdemli araştırmacı Lisbeth Imer, yeni keşfedilen runları yakından inceliyor. (Video: Kristian Højgaard Nielsen)
İki yeni keşif, Viking Çağının başlarında iktidar merkezi olan Ribe’den gelen runların sayısını ikiye katladı.
Runlar, şehrin pazar yerinde bir kazı sırasında ortaya çıktı.
Sindbæk, “Bu, runların çok değiştiği bir dönemden. Sadece şu anda Ribe’den mevcut olanlara iki yeni yazıt eklediğimiz gerçeği, sahip oldukları farklı kullanımlara dair anlayışımızı genişletiyor,” diyor.
Örneğin, mektup yazmakla veya tarak üzerine kazımak eylemleri açısından dillerin başkaları ile iletişim kurmak arasında kullanması arasında bir fark var.
Dili kullanmanın bir başka yolu, bir tüccar fiyat veya türünü bildirmek veya tanrıları toplamak için başka bir tüccarla anlaştığında olabilir.
Vikingler Hakkında Tüm Araştırmalarımıza Buradan Ulaşabilirsiniz
Runlar tunçtan bir silindire ait
Sindbæk bronz dökümhanesi olduğu bilinen küçük bir evi kazırken kemik plakasını keşfetti. Başlangıçta, ne olduğunu anlamıyordu.
“Gravürü görebilme çok güzel, ama metni hemen göremiyorsun, ama ben kendim düşünmüştüm, ‘eğer bir yazıt ise?’ Ama sonra ‘hayır, bu çok iyimserim’ diye düşündüm.”
Metnin doğruluğunu kanıtlamaya çalışan Sindbæk, “Usta bir şekilde hazırlanmış ve biz onun türünün pek çoğunu bulamadık, bu yüzden bu fikri ciddiye almadım. Sonunda kendimi runlar olmak zorunda olduğuma ikna ettim.”
İlgili Yazılar
Bu Yazımızı Beğendiyseniz Mutlaka Ortaçağ Erotik Runik Yazılarınıda Okumalısınız
Sabit bir şekilde yazılmış runlar
Her iki uçta da eksik olduğu gibi metnin deşifresi de zordu. Arkeologlar orijinal parçanın ne kadar büyük ya da hangi bağlamda kullanıldığını bilmiyorlar. Sindbæk, bunun bir zamanlar bir mücevher kutusu parçası olduğunu tahmin ediyorum diyor.
Metin, her kelimenin başlangıcını ve bitişini işaretleyen belirli özellikleri içermez. Tıpkı bugün hiç boşluk olmadan yazışımız gibi. Deşifre edilebilir, ancak okunması zor.
Ancak bu işin özensiz olduğu anlamına gelmiyor. Runlar, deneyimli bir gravürcüye işaret edercesine ayrıntılı bir şekilde sabit bir elle açıkça kazınmıştı.
Eski runik alfabesinin dışına çıkılmış
Arkeologlar özellikle tarak ve plaka üzerindeki yazının Viking Çağının başında kullanıma giren yeni alfabe olup olmadığını öğrenmek istiyorlardı.
Daha önce, Vikingler futhark olarak bilinen 24 karakterden oluşan daha karmaşık bir alfabe kullandı – alfabenin ilk altı harfinin bir birleşimi.
Danimarka Ulusal Müzesi’nden run uzman Lisbeth Imer şöyle diyor: “Her run kendi adını aldı ve ses belirtmek için icat edildi. Fakat dil geliştikçe, isimler de sesler de değişti ve sonuçta her runun ses değerini hatırlamak çok zordu ve iletilen mesajda çok fazla belirsizlik vardı.”
Iki yeni keşifleri incelemek ve eski veya yeni alfabe olup olmadığını çözmek üzere Ribe’ye davet edilen Imer’i şunu söylüyor: “Bazı noktalarda artık eski sistemi kullanmamaya karar verdiler.”
Viking Baskınlarını Merak Edenler İçin Bu Yazımız Tam Size Göre
Şehirler yeni alfabeler için merkezdi
Yeni runik alfabenin gelişimi Viking run taşları tarafından açığa çıkarıldı.
Aynı zamanda, runlardan eşsiz bir zaman çizgisi oluşturuyorlar ve yeni alfabenin ne zaman kullanıma girdiğini ve aslında gelişmekte olduğunu ve kullanılmakta olduğunu açıkça gösteriyorlar.
Araştırmacılar uzun zamandır yeni alfabe sisteminin ilk Viking kasabalarında ortaya çıktıklarını ya da geliştirdiklerini varsaymışlardır. Ancak bu hipotezi destekleyecek spesifik bir bulgu yoktu.
Imer şunları söylüyor: “Run taşları olmasaydı, 9. yüzyıldan pek çok buluntumuz olmazdı. Vikinglerin yeni bir alfabe oluşturması, 9. yüzyılda runların çokça kullanıldığının ikincil kanıtıdır.”
Haber: Charlotte Price Persson
Çeviri: Bünyamin Tan
Dergimizde Yer Alan Bütün Tarih Araştırmalarına Buradan Ulaşabilirsiniz
Kaynak
sciencenordic
