Orta Avrupa’nın zarif ve romantik şehri Viyana masalsı ‘Art Nouveau’ binalarıyla gezginleri büyülüyor. Önerdiğim rota ile bu muhteşem görsellikleri keşfedebilir, masalsı bir dünyada rüya gibi bir gün geçirebilirsiniz.
Önce ‘Art Nouveau’ akımı ile ilgili bilgilerimizi tazeleyerek başlayalım. Sanatın her alanında etkilerini göstermiş özgün bir tasarım devrimi olan ‘Art Nouveau’ 1890-1910 yılları arasında altın çağını yaşamış. Sanayileşmenin tekdüzeleştirdiği dünyada teknolojiyi sanat için kullanmayı ve malzemenin doğasını anlayıp ona değer katarak yeniden yaratmayı amaçlayan akımda biçimler akıcı, simetri ve asimetri iç içe. Hayvan ve bitkiler ile kadın figürleri stilize edilerek yeniden yorumlanmış. Bu haliyle modern olana giden yolu açmış, kalıplardan kurtulup yeni arayışlar için yapılması gereken denemeleri cesaretlendirmiş. Sonrasında bu yeni arayışlar sembolizm, Kelt ve Japon sanatlarının etkileri ile yoğrulmuş. ‘Art Nouveau’ akımı sanatın yaşamın içine girmesini, ulaşılabilir ve dokunulabilir olmasını amaçlamış. Örneğin bir sokak lambası veya metro girişinde vücut bularak toplumun her kesimine rahatlıkla ulaşmış.
Avrupa kökenli bu akım farklı ülkelerde farklı adlar almış: Fransa’da ‘Style Nouille’, Almanya’da ‘Jugendstil’, Avusturya’da ‘Secessionstil’, İspanya’da ‘Modernismo’ ya da ‘Estilo Modernista’, İtalya’da ‘Stile Liberty’ veya ‘Floreale’. Bu isimlendirmelerin ortak yönü ise yeni, çağdaş veya genç başlıkları altında toplanmaları. Mimari uygulayıcıları arasında Victor Horta, Hector Guimard, Antoni Gaudi, Otto Wagner, Joseph Maria Olbrich, Friedensreich Hundertwasser yer alıyor.
Turumuza Viyana’nın en etkileyici ‘Art Nouveau’ şaheseri ile başlıyoruz. Viyana Parlamentosunu önündeki duraktan hareket ederek ring sefer yapan 48A otobüsüne binerek tam önünde inebileceğimiz ‘Otto Wagner Hastanesi’ veya bugün kullanılan adıyla ‘Center for Social Medicine at Baumgartner Höhe’ İmparator Francis Joseph tarafından 1907 yılında akıl hastanesi olarak yaptırılmış. Açılan yarışmayı genç mimar Otto Wagner kazanmış ve hastane, tiyatro ve kiliseden oluşan bu komplekse imza atmış. U-şeklinde tasarlanmış ana bina basit bir zarafet ile süslenmiş. Kompleksin içindeki sokak lambaları ve tırabzan süslemeleri ‘Art Nouveau’ akımının sanatı insanla buluşturmasının örnekleri. Tiyatronun fuaye alanı, oditoryumu, galerisi ve sahnesi sosyal bir alan oluşturmak üzere çok amaçlı tasarlanmış. Tiyatro 1930 yılında kullanım dışı bırakılmış, şu an sadece rehberli turlar için açılıyor.
Kompleksin içinde bulunan kilise yani ‘Kirche am Steinhof’ Viyana ‘Art Nouveau’ mimarisinin en önemli mücevheri olarak kabul ediliyor. Özellikle kilisedeki 4 melek Avrupa’nın en güzel ‘Art Nouveau’ heykelleri arasında gösteriliyor. Seksenli yıllarda ayrıntılı bir restorasyon geçiren kilisenin kubbesi ve melekleri için 2 kilodan fazla altın kullanılmış. Kilisenin altın kubbesi ‘Schönbrunn Sarayı’ Bahçelerinden bile görülebiliyor. Hristiyan dini mekanlarının aksine kilisenin içi adeta ışıkla yıkanmış durumda. Bu eserinde Otto Wagner Katolik kilise tasarımına yeni bir boyut katmış. Duvarlarda kullanılan yumuşak tonları altın süslemeler tamamlıyor. En ince ayrıntısına kadar tam bir tasarım şaheseri.
Sonrasında Viyana’nın merkezine geri dönüyoruz. ‘Linke Wienzeile’ üzerinde bulunan 38, 40 ve 42 numaralarda Otto Wagner’in ünlü binaları bulunuyor. En ünlüleri ise ‘Majolica House’. Bina adını ön yüzeyindeki pembe, yeşil ve mavi seramik süslemelerden almış. Yapım yılı 1899.
İlgili Yazılar
Bir sonraki hedefimiz ‘Judentstil’ akımının ünlü bir örneği olan ve sergi alanı olarak kullanılan ‘Secession’ binası (Friedrichstraße no12). Joseph Maria Olbrich’in henüz 30 yaşındayken tasarladığı binanın yapım yılı 1897. Büyük, beyaz, kübik ‘Secession’ Binası adeta ‘Secession’ akımının manifestosu olmuş. Altın renkli kubbesi ise zafer, onur ve saflığı sembolize 3000’den fazla defne yaprağından oluşuyor. İkinci Dünya savaşında tahrip olan ve kaderine terk edilen bina yetmişlerde Viyana ‘Art Nouveau’su yeniden keşfedildiğinde kurtarılmış.
Biraz ilerdeki ‘Karlsplatz’ meydanına vardığımızda bizi karşılayacak olan ‘Karlsplatz Stadtbahn Station’ Otto Wagner imzası olan harika bir ‘Art Nouveau’ istasyon. 1898 yılında yapılan bu istasyon Viyana müzesi tarafından kalıcı sergi alanı olarak kullanılıyor. Elma yeşiline boyanmış ahşap ve tahta ile varak ve beyaz mermerin harika bir birlikteliği var. Otto Wagner 1894-1901 yılları arasında Viyana Demiryolları için pek çoğu ‘Art Nouveau’ tarzında 36 durak ve 15 köprü tasarlamış.
Operanın mabedi ‘Staatsoper’ geçip yolumuza devam ederek önce ‘Michaelerplatz’dan sonra ise ‘Stefanplatz’dan geçiyoruz. Bir sonraki hedefimiz ‘Postsparkasse’ (Austrian Postal Savings Bank). Otto Wagner bu eserini 1905 yılında yapılmış ve mimarın ‘Art Nouveau’dan uzaklaşıp modernizme geçtiği eseri olarak yorumlanıyor. Otoriteler bu binayı zarafet ve fonksiyonel basitliğin bileşkesi olarak yorumluyorlar.
Günü mimarinin en ilgi çekici örneklerinden biri olan ‘Hundertwasserhaus ile tamamlıyoruz. Mimar ve ressam Friedensreich Hundertwasser tarafından 1986 yılında tasarlanan bina aslında ekspresyonist akımın örneği ama tasarım sürecinde Hundertwasser Viyana ‘Secession’ akımının en önemli üyeleri Egon Schiele ve Gustav Klimt’den esinlenmiş. Buraya ‘Landstrasse-Wien Mitte’ metro istasyonunda inilerek de ulaşılabilir. Bina yaratıcılığın en güzel vücut bulmuş hallerinde biri-çılgın, farklı, alışılmadık. Rengarenk dış yüzey büyülü bir şekilde sizi kendine çekiyor. Balkonlarında ve çatısındaki 200’den fazla ağaç ile adete şehir içinde bir vaha yaratılmış.
Viyana gezi yazıma http://www.gezginbilgin.com/index.php/2017/04/06/viyana/ linki aracılığı ile ve Salzburg – Hallstatt gezi yazıma ise http://www.gezginbilgin.com/index.php/2017/03/30/salzburg-hallstatt/ linki aracılığı ile ulaşabilirsiniz.
Yazı ve Fotoğraflar: Goncagül Haklar
