Her olağanüstü hikaye merakla başlar. İnsanların niçin seyahat ettiklerinin ve yeni adalar keşfetmek istemelerinin başlıca nedenidir merak. İlk çağdan günümüze kadar tarihin her döneminde bu geçerlidir. Manila Galleons’un hikâyesi ve ilk büyük ticaret yolu, macera ve sıra dışı hayatlar arayan hükümdarlara hayatlarını satan gemiciler ve altın hakkında bir hikayedir.
Ticaret gemileri yaklaşık 250 yıldır Acapulco ve Manila arasında dolaştı. Yılda iki kez gerçekleşen seferler boyunca İspanyol gemileri, Asya’dan Yeni İspanya’ya büyük miktarda mal getirdi. Gemilerin çoğu Çin’den mal taşıdı ve bundan dolayı Manila gemilerine Çin gemileri de denilmekteydi. Onların hikâyesini, Avrupalıların yeni adaları fethetmesiyle ilgili tartışmalara odaklananlara anlatmak zordur. Bununla birlikte, egzotik baharatların kokusuyla harmanlanmış bir masal duymak isteyenler için güzel bir hikâyedir.
Karlı Bir Ticari Keşif
Asya’nın dünyasını İspanyol seferleri için açan kişi, 1521’de Pasifik’i boydan boya gezen Ferdinand Magellan’dır. Yolculuğundan sonra, İspanyollar bölgenin keşfine devam edilmesi gerektiğine inanıyorlardı. Amerika kıtasının varlığını bildikleri zaman Yeni İspanya ( şimdiki Meksika) ile ticaret yolu kurmak istediler.
Birkaç yıldır, İspanyollar Filipinler’e nasıl gideceklerini biliyorlardı ancak Manila’dan Yeni İspanya’ya gidilecek yolu bilmiyorlardı. İlk İspanyol gemisi olan Andres de Urdaneta Filipinler’den Yeni İspanya’ya nasıl geri dönüleceğini keşfettiğinde, 1565’te Manilia’ya gitti. Alonso de Arellano ile seyahat etti ve İspanyol ticaret tarihine yeni bir fasıl açtılar. Yükler sadece değerli mallardan değil farklı kültürlerden de oluşuyordu. İspanyollara ait iki dünya kolonileri arasında malların satışı daha önce olmayan bir pazar alanı yarattı. Üç farklı kıtada yaşayan insanlar şimdi Asya, Amerika ve Avrupa’dan gelen malların keyfini çıkarabiliyorlardı.
Dahası, Çinlilerle ticaret İspanyollar için çok faydalıydı. İspanyol kralı II. Philip’in saltanatı boyunca, İspanya ile Ming Çin arasındaki ilişki yeni gemiler almalarını sağladı. Zamanla, İspanyollar 1609-1616 yılları arasında 15 gemi inşa ettiği Filipinler’de tersaneler kurmak zorunda kaldılar. Güç ticaret yolu gemi yeteneklerinin çok ötesindeydi. Bundan dolayı, İspanyol savaş gemileri ve kalyonlar kayboldu çünkü karşılaştıkları zor hava koşullarıyla mücadele edemeyecek kadar derinlerdi. Bu gemiler ticarette karlı olabilecek mallarla dolulardı.
Filipinler’den Meksika’ya gemiler yeşim, oyuncaklar, mobilya, ipek, el dokuma halılar, porselen, tarçın, biber, karanfil, hindistancevizleri ve diğer pek çok baharat taşıdı. Bunun haricinde, pamuk, fildişi, topaz, tekstil, ahşap oymalar, elmaslar, köri, seramik, kafur, abanoz, yakut, safir, mücevher vb gibi değerli mallarda vardı.
Japon pazarı bıçaklar, samuray kılıçları, bronz, bakır, sülfit (potasyum nitrat), ince marangozluk işi, pamuk, hindistancevizi, altın, kabuklu ürünler, halat, hamak mücevherler ve benzeri malları temin ettiler. İspanyol gemisi Avrupa’ya da mal taşıdı ve bazı ürünler Amerika’dan, Meksika’dan Manila’ya taşındı.
Bazı araştırmacılar bu seyahatlerin başka bir fayda getirdiğinden şüpheleniyor. Ticaret yolunun Hawaii Adası’nın bulunmasına yardımcı olması buna bir örnektir. Bu yol gemileri güney tarafından alıyordu. Eğer doğruysa, Juan Gaetano adında bir denizci 1778’de James Cook’un seferinden yıllar önce 1555’te Hawaii’yi gördü.
İspanyol Donanması’nın Kalıntıları
Zengin ve dikkat çekici ticaret yolu, doğanın güçlerinden gemileri koruyamadılar. Hazinelerle dolu İspanyol gemilerinin Pasifik Okyanusu’ndaki dehşetli dalgalara karşı çoğu kez şansı yoktu. Gemiler yüksek kalitede ve İspanyol donanmalarının gemi inşa etmeleri için donatılmış ünlü tersanelerden gelen uzmanlar tarafından yapılmış olsa da, bazen unsurlar deneyimli mimarların yaptığı kreasyonlardan daha güçlülerdi.
Manila ve Acapulco arasında dolaşan İspanyol gemilerinin en önemli ve olağanüstü keşiflerinden biri Acapulco güzergahında 1638’de batan ünlü Nuestra Señora de la Concepción gemisidir. Roberto Junco’nun bir makalesine göre:
“Pasifik Deniz Kaynakları 1988 ve 1999 yılları arasında Kuzey Mariana Adası’ndaki Saipan adasında turistik bir proje yaratmak için Japon otel zincirlerinin hepsini satma niyetiyle kurtarma operasyonunu üstlendi. ( Delgado 1998:277) Enkaz bölgesi bir İspanyol kurtarma seferinin güvertede 36 topun çoğunu koruduğunda, 1674’den beri biliniyordu. (Mathers 1993:33) Bu tür kurtarma operasyonu sadece kral tarafından değil ticari anlaşmalarla da İspanyol imparatorluğu boyunca çok yaygındı. (Serrano 1991) Bundan dolayı, tarihi belgeler ve kumsalda bulunan Çin yapımı porselenler sayesinde, hazine avcıları arkeolojik bölgeyi buldular. (Galvan 1998:88) Mürettebat, direkleri yok eden büyük bir fırtınanın ortasında bir isyan tertiplerken, gemi battı ve gemiyi rüzgar ve akıntıların merhametine bıraktı. (Mathers 1993: 29) Eylül 1638’de, Concepción Saipan adasının güneyinden ayrıldı. (Marhers 1990:45) Chamorro yerlileri (Magallanes’in verdiği isim) deniz kazazedelerine saldırdı ve 28 kişi hayatta kaldı, bunlardan sadece 6 tanesi hikayeyi anlatmak için aç ve susuz Filipinlere’e ulaştı. (Schurtz 1992:236) Birkaç yıl sonra, adaları ziyaret eden papazlaryerlilerin kullandığı ağaçlardan ve demir araçlarından asılı olan altın zincirler buldu (Fish 2011: 14). Çalışmaylakurtarılan pek çok nesnelerin arasında yüzükler, zincirler ve diğer objeler, WanLi döneminden bazı madeni paralar ve 16.yy’a ait bir gümüş sikke gibi nesnelerden oluşan bir koleksiyon vardır. Koleksiyonun öne çıkanları arasında İspanyolca, Tagalog ve Çince ‘de ilgi çekici işaretlerle porselen ve cam parçalarının yanı sıra, malzemelerin taşınması için kullanılan 156 boyalı Güneydoğu Asya seramik konteynırları ve gemi yapımı ve işletilmesi ile ilgili birçok nesne bulunmaktadır ”
İlgili Yazılar
Enkaz alanında keşfedilen hazineler, güzergâhta dolaşan gemilerin olağan üstü hikayesini aydınlattı. İspanyol gemileri dışında, sualtı arkeologları San Augustin, Santa Margarita, ve Nuestra Señora del Pilar gemilerinin de içinde bulunduğu diğer İspanyol gemileri gün yüzüne çıkardı.
Eski Rota
1815’te ticaret yolunun inanılmaz hikâyesinin bitmesine rağmen, dikkat çekici hazinelerle dolu İspanyol gemilerinin efsanesi hala hatırlanıyor. Yine de, hikâyeyle ilgili birçok ayrıntı zamanla kayboldu. 2015 yılında İspanyol gemilerinin Pasifik maceraları, İspanya’nın Vigo kentinde yer alan Museo do Mar’da “PacificoEspaña y La Aventura de la Mar del Sur” başlıklı çok başarılı ve değerli bir sergide sunuldu. Yüzyıllar sonra, ilk büyük deniz ticaret yolunun hikâyesi birçok kişi tarafından hala takdir edilmektedir.
Eskiçağ Medeniyetlerine Ait Açığa Çıkarılmış 10 Esrarengiz Harita
Amatörler, Modern ‘Indiana Jones’ ile Tarihi Eserleri Avlayabilirler
Gizemli Geminin Enkazından Yüzlerce Açılmamış Şişe Bulundu
Çeviri: Rabia Karakoca
Kaynak: ancient-origins “Trading Treasures and Curiosity: The Fascinating History of Manila Galleons“
References:
Derek Hayes, Historical atlas of the North Pacific Ocean: maps of discovery and scientific exploration, 1500-2000, 2001.
The Spanish galleon Trade – sunken Treasures, available at:
http://ns.gov.gu/galleon/
The Manila Galleons by Steve Singer, available at:
http://www.treasureexpeditions.com/manila_galleons.htm
Manila Galleon Trade Textiles: Cross-Cuitural Influences on New World Dress by Abby Sue Fisher, available at:
http://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1635&context=tsaconf
The West Indies & Manila Galleons: the First Global Trade Route by Javier Ruescas & Javier Wrana, available at:
www.galeondemanila.org/images/stories/The_West_Indies__Manila_Galleons_Ruescas__Wrana_-_Revised_March_2010_con_cabecera.pdf
The Archaeology of Manila Galleons by Roberto Junco, available at:
http://www.themua.org/collections/files/original/61b274c68e00272c5e50f0af53f5b140.pdf