İnsanların başparmakları, şempanze gibi diğer primatların sahip olmadığı bir özelliğe sahiptir. Türkçe’ye kimi kaynaklarda “hareketli başparmak” olarak çevrilmiş, ‘opposable thumb‘ denilen bu özellik sayesinde insanlar, başparmaklarını diğer parmakların karşısına gelecek biçimde bükebiliyorlar. Bu da insan ellerinin milyonlarca yıldır gelişerek kimi aletleri ve araçları kullanmasını sağlamakta. Yeni bir araştırma ise, bu durumun tam tersini öne sürüyor: Aslında insan eli oldukça ilkel ve zamanla evrim geçiren eller şempanzelerinki.
Nature Communications’ta yayımlanan araştırma, New York’taki Stony Brook Üniversitesi’nden Sergio Almécija ve meslektaşları tarafından yürütüldü. Almécija, IFLScience’a yaptığı açıklamada “İnsan elleri pek değişmedi,” dedi. “Eller tarih öncesi çağlarda da, bugün sahip olduğumuz gibiydiler.”
Çalışma ekibi, modern primatların, ilk maymunların ve insan atalarının üzerinde çalışarak bazı sonuçlara ulaştı. Daha ayrıntılı şekilde belirtmek gerekirse, insan ve gorillerde, opposable thumbs’a yol açan başparmağı uzunluğunun daha fazla olduğu tespit edildi. Şempanze’lerin elleri ise çok daha uzun ve dardı, ayrıca şempanzelerde opposable thumbs da bulunmuyordu.
Çalışma boyunca, yaklaşık olarak 5,6 milyon yıl önce yaşamış Ardipithecus Ramidus ve 2 milyon yıl önce yaşamış Australopithecus Sediba da dahil olmak üzere, insanların ataları incelendi. Ancak, bu büyük yıl farkına rağmen, insanlarda parmak büyüklüğü açısından bir fark bulunmadı. Şempanzelerin ise, tam tersine, dallardan sarkmalarına yardımcı olacak daha uzun parmaklar geliştirdiği gözlendi. Bu çalışmanın hipotezi olarak insanlarda ilk evrimleşen yerin eller olduğu öne sürüldü.
Almécija, ayrıca, insan atası homininlerin elleri daha az değişiklik geçirdiği fikrine dayanarak; bir ramidusun el boyutunun, insan ve hayvanların 13 milyon yıl önceki son ortak atasına benzediğini ifade etti. Yani insan ellerindeki ilkellik, o kadar geçmişe uzanıyor.
İlgili Yazılar
Bütün bunlar, insanların düşünülenden daha uzun bir süre boyunca opposable thumbs özelliğine sahip olduğunu gösteriyor. Çalışma, insan atalarının ellerinin, insanların bugünkü ellerine çok benzediğini iddia etmekte. Hatta insanlar birtakım araçları kullanmaya 3.3 milyon yıl önce başlasalar da bu kadar sürede ellerinde hiçbir değişikliğe rastlanmadı. Araştırmacılar, bir takım aletlerin insanlar tarafından yaygın olarak kullanılmaya başlamasının fiziksel değil nörolojik değişikliklere yol açtığını söylüyorlar.
Almécija göre bu çalışmanın en önemli çıkarımı, insan ve şempanzelerin ortak atalarından en sonuncusunun şempanzelerden çok insanlara benzemesi. Çalışmanın sonucunda yaşayan maymunların el ölçeklerinin eskisiyle benzemediği yani sonuçların önceleri yapılan tahminlerden daha farklı olduğu ortaya çıktı. Gerçekte, goril ve şempanzeler arasındaki fark, şempanzelerin orangutanlarla ya da gibonlarla olan farkından çok daha fazla.
Bu insan vücudundaki diğer anatomik parçaların da ilkel kalıp kalmadığı yönündeki soruları akıllara getirdi. Almécija da, böyle bir olasılığın var olabileceğini vurgulamıştır.
Kaynak: Jonathan O’Callaghan. “Human Hands Are More Primitive Than Chimpanzees’,” http://www.iflscience.com/plants-and-animals/human-hands-could-be-more-primitive-chimps
Akademik Kaynak: Sergio Almécija, Jeroen B. Smaers, William L. Jungers. “The evolution of human and ape hand proportions,” Nature Communications 6, No: 7717 (2015), doi:10.1038/ncomms8717
Haber Kaynağı: Bilimfili