Bir nikâh töreninde yüzük değiştiren çift görüntüsü anında tanınabilir ve bu, çok eski bir gelenek olarak sürdürülür. Belirli bir parmağa takılan yüzük, o kişinin evli olduğunu gösterir; fakat birçok kişi bugün, Batı’da çok yaygın olan çiftlerin evlilik yüzüklerini takıp değiştirmesi olarak bilinen “çift yüzük töreni”nin bir 20. yüzyıl geleneği olduğunu öğrendiklerine şaşırabilir. Yine de evlilik teklifi, sadakat yemini veya kalp bağını simgelemek için yüzük vermenin kökeni çok eskidir. En eski evlilik geleneklerine bakıldığında, evlilik yüzüğü geleneğinin zamanla ve kültür etkileşimiyle değişmiş olduğu görülür. Dolayısıyla evlilik yüzüklerinin gerçek kökenini tanımlamak biraz güçtür.
ANTİK MISIR/SONSUZLUK YÜZÜĞÜ
Antik Mısır’da evlilik yüzüklerinin ilk kullanımının milattan önce 3000’li yıllarda olduğu söylenmektedir. O dönemlerde yüzükler kenevir ve kamışların bir daire şeklinde örülmesinden oluşur ve daire şekli yalnız Mısırlılar için değil; diğer birçok antik medeniyet için de sonsuzluk anlamına gelir. Yüzüklerin ortasındaki boşluk ise bir yolu veya gelecekteki olaylara öncülük edecek bir kapıyı temsil eder. Evlilik yüzükleri sol elin dördüncü parmağı(yüzük parmağı)na takılır ve Mısırlılar bu parmaktan geçen bir damarın doğrudan kalbe gittiğine inanır. Bu inanışın sonradan uygulanan birçok geleneğe de öncülük ettiği söylenir. Evlilik yüzüğü erkek tarafından eşinin parmağına takılır ve bu, onun kendi evini korumak konusunda kendine güvendiğini gösterir.
Kamış yüzükler çok dayanıklı değildi ve daha sonra yüzükler, kemik, deri veya diş minesinden yapılıp kullanılmaya başlandı. Daha pahalı malzemeler kullanıldığından yüzüğün değeri yüzüğü verenin zenginliğinin yanı sıra gösterilen sevginin de büyüklüğünü temsil ederdi.
ANTİK ROMA: GELİNİN SATIN ALINMASI
Romalılar da evlilik yüzüğü geleneğini sürdürmüştür ama yüzük genellikle damat tarafından gelinin babasına verilirdi ve bu, gelini satın alma simgesi olarak görülürdü. Milattan önce 2. yüzyıla kadar damadın mal varlığının bir göstergesi olarak gelinin kendisine pahalı bir altın yüzük verilirdi. Fakat bu yüzük yalnızca insan içinde takılır, evle alakalı işler yapılırken takılmazdı, o yüzük yerine sade ve demirden yapılmış “anuluspronubus” denilen bir nişan takılırdı ve bu demir yüzükte küçük bir anahtar şekli olurdu. Yüzüğü verenin mal varlığını simgeliyordu ve gelinin takdirine göre yüzük saklı kalabiliyordu.
Yüzükler herhangi bir parmağa takılabiliyordu fakat Yunanlar ve Romalılar da el- kalp bağlantısına inandıklarından yüzüğü sol elin yüzük parmağına takıyorlardı ve aşk damarının yüzük parmak ve kalbin arasında yol aldığını düşünüyorlardı. Ayrıca ilk kabartma evlilik yüzüklerini de Romalıların kullandıkları söylenmektedir.
Bir tacı ve kalp tutan eli betimleyen özgün Claddagh yüzüklerinin tarihi Roma dönemlerine kadar dayanır ve dostluğu, sadakati, yemini, dürüstlüğü ve aşkı simgeler. Bu yüzükler Orta Çağ ve Rönesans Avrupası’nda nişan ve evlilik yüzükleri olarak kullanılırdı. Günümüzde, bilinen bu yüzüklerin 17. yüzyılda İrlanda’da yapıldığı ve geleneksel olarak annelerden kızlara geçtiği bilinmektedir.
Yahudi inanışlarında eskiden evlilik yüzüklerinin yeri orta parmak veya başparmakken artık daha çok işaret parmağıdır. Evlilik yüzüğü tarihi ile ilgili bu yazılanlar antik İbrani evliliklerinden etkilenmiştir.
“Bu ilginç yüzük bir Yahudi tapınağı çatısı gibi şekillendirilmiş, çok büyük ve sıradan bir biçimde kullanılamayacak kadar çelimsizdi. Çoğu kez bir sinagog eşyasıydı ve olay için ödünç alınmıştı, yani yüzüğe sadece ayin sırasında ihtiyaç oluyor ve sonra yüzük çıkarılıyordu. Yüzüklerin kocaman olduğu söylense bile düğünlerde süslü yüzükler Mersin Ağacı dalından yapılırdı.”
ORTA ÇAĞDA EVLİLİK SÖZLEŞMELERİ
Hristiyanlar evlilik yüzüğü takmaya 860larda başladı çünkü kilise yüzük geleneğinin putperest geleneği olduğunu düşünüyordu, fakat bu düşünce daha sonra değişti ve kilise resmi nikâh törenlerinde yüzük kullanmaya başladı. Evlilik yüzükleri birçok durumda parasal mal varlığının bir göstergesiydi.
Ortak Dua Kitabı’nda (1549) “Bu yüzüğü sana vererek seninle evleniyorum.” cümlesinden sonra “Bu altın ve gümüş sikkeleri sana veriyorum.” cümlesi yazılıdır. Bunun üzerine damat geline sikkeleri uzatır. Bu, âşıkların birbirine kavuşması için çok da gerekli bir durum değildi, fakat aileler arasında bir sözleşmeydi ve genç çiftin ekonomik güvencesini sağlama alıyordu. Yüzükler bazen bir şartla bile verilebiliyordu. Eski Yunan evlilik yeminindeki “Bu yüzüğü sana aramızda sözleştiğimiz gibi babanın evlilik hediyesi olarak seninle birlikte 1000 Yunan sikkesi vermesi şartıyla evliliğimizin bir simgesi olarak veriyorum.” cümlesi bunu göstermektedir. Benzer bir şekilde, geleneksel eski Doğu Asya halkı, evlilik yüzüklerini yasal bir antlaşma mührü olarak görüyordu. Bulmaca yüzükleri oldukça yaygındı. Bu yüzüklerin birçok farklı parçasının olduğu ve takılmasının oldukça zor olduğu söyleniyordu. Çıkarıldığında parçalara ayrılıyordu ve böylelikle damat, kendisinin yokluğunda eşinin yüzüğü çıkarıp çıkarmadığını biliyordu.”
İlgili Yazılar
RÖNESANS ROMANTİZMİ
Rönesans Dönemi’nde Gimmel Halkaları, bir çeşit bulmaca yüzüğü, Fransa’da ortaya çıkmıştı ve geline verilen en yaygın hediyeydi. Bu evlilik yüzükleri iç içe geçmiş iki halkadan oluşurdu –biri gelin, biri damat- için. Aynı zamanda iki yüzüğün tek bir yüzük haline gelebilmesi iki aşığın da bir araya gelip te olabilmesini temsil ediyordu. Bu yüzükler evliliğe kadar birbirine kenetlenmiş olurdu ve gelin isterse daha sonra yüzükler takılırdı. Bu çağda evlilik yüzükleri başparmak da dâhil olmak üzere birçok parmağa takılabiliyordu. Britanyalılar el fark etmeksizin orta parmağa takıyorlardı. Birçok kültürde evlilikten önce bir elde takılan yüzük, törende öteki ele geçerdi.
Victoria Dönemi’nde Avrupa ve Amerika’da yüzükler daha çok israf haline gelmiş, aşırı süslü olmuşlardı. Yüzükler altın, safir, sarı ve kırmızı yakut, mor kuvars ve inci gibi dünyadaki birçok değerli taşlardan oluşuyordu. Yılan şeklindeki evlilik yüzükleri de o dönem yaygınlaşmıştı çünkü Kraliçe Victoria’nın eşi Albert, ona yılan şeklinde bir nişan yüzüğü vermişti. Yılanlar, yüzük gibi olanlar, sonsuzluğu simgeliyordu.
Nişan veya evlilik yüzüklerinin oldukça yaygın olmasına rağmen Müslüman veya Hint kültüründe hala bir gelenek değildi. Hint gelinlerine hediye olarak büyüleyici bir altın kolye ve özenle işlenmiş gümüş bir ayak parmağı halkası verilirdi. Bu halka kişinin medeni halini belirtirdi.
Erkeklerin evlilik yüzüğü takışının yaygınlaşması 1940larda başladı. Savaş zamanlarında denizaşırı ülkelerdeyken bir bağlılık göstergesi ve hatırlama aracı olarak yüzük takıyorlardı. II. Dünya Savaşı’ndan sonra gelenek sürdü erkeklerin evlilik yüzüğü takması da kadınların yüzük takması kadar yaygınlaştı.
Evlilik yüzüğü bağlılığın ve yıllarca süregelen sadakat yeminin bir simgesidir ve şüphesiz; çiftler arasındaki aşkın sonsuza dek süreceğinin bir vaadi olmayı sürdürecektir.
Romeo ve Juliet Aslında Bir Shakespeare Öyküsü Değilmiş
Çeviri ve Düzenleme: Başak Kurşun
Kaynak: ancient-origins
References
WEDDINGRINGORIGINS. “Origins of the wedding ring” 2013. WeddingRingOrigins.com [Online] Available here.
“50 Wedding Traditions and Superstitions”. 2015. TheKnot.com [Online] Available here.
Thadani, Rahul. “Wedding Ring Finger”. 2010. Buzzle.com [Online] Available here.
Robb, Stephen. “Wedding rings: Have men always worn them?” 2011. BBC.com [Online] Available at: http://www.bbc.com/news/magazine-12986535
Viegas, Jennifer. “Gift List Circa 50,000 B.C.: Photos“. 2014. LiveScience.com. [Online] Available here.
Perron, Celeste. “Wedding Ring History, Traditions, and Trends.” 2014. BrilliantEarth.com [Online] Available here: http://www.brilliantearth.com/news/wedding-ring-history-traditions-and-trends/