Dünyanın en iyi korunmuş batık “yuvarlak gemisi” Bulgaristan’ın Karadeniz bölgesinde büyük kapsamlı Black Sea M.A.P (Karadeniz Bölgesi Deniz Arkeolojisi Projesi) sayesinde bulundu. Akdeniz ortaçağına ait bu gemi, Christopher Columbus’un Atlantik Okyanus’unu geçmek için seyahat ettiği gemiler gibi coğrafi keşiflerde kullanılmış. Bu gemi, coğrafi keşiflerde kullanılan gemilerden bulunan ilki oldu.
13-14. yüzyıla ait batık “Batı Akdeniz’e ait, büyük olasılıkla Venedikli” yuvarlak geminin, “küresel” önemin keşfi olduğu söyleniyor. Bunun nedeniyse, yuvarlak geminin tarihi kaynaklardan bilinmesi fakat Geç Ortaçağ’dan beri hiçbir iyi korunmuş yuvarlak gemiye rastlanılmaması. Ta ki bugüne kadar!
Arkeologlar, proje kapsamında 9. yüzyılın sonlarına ya da 10. yüzyılın başlarına ait olduğu tahmin edilen bir Bizans gemisi ve 18-19. yüyıla ait bir Osmanlı Türk gemisi buldu.
Karadeniz Bölgesi Deniz Arkeolojisi Projesi, Southampton Üniversitesi Deniz Arkeolojisi Merkezi tarafından 2015 yılının eylül ayında başlatıldı. Keşif ve Eğitim Vafkı’nın karşıladığı üç yıllık proje, Connecticut Üniversitesi, Deniz Arkeolojisi Araştırma Enstitüsü, İsveç Söderön Üniversitesi, Yunan Deniz Araştırmaları Merkezi tarafından da destek gördü.
Bu yıl 1-26 eylül arasında Bulgaristan’ın güneyinde bulunan Rezovo ile Varna yakınlarında bulunan Galata Burnu arasında gerçekleşen projenin ikinci seyahatinin sonuçları, Southampton Üniversitesi’den Prof. Jon Adams, Yard. Prof. Lyudimil Vagalinski, Yard. Prof. Krum Bachvarov ve Bulgaristan Milli Enstitüsü ve Sofya Arkeoloji Müzesi’nde Asist. Prof. Kalin Dimitrov tarafından Bulgaristan’ın Burgaz Karadenizi’nde halka sunuldu.
Karadeniz Bölgesi Deniz Arkeolojisi Projesi organizatörleri açıklamalarında şunları söyledi: “Haritası Karadenizdeki batık eski manzaralar olan seyahatimiz, çarpıcı keşiflere imza atıyor. Uluslararası bir takım Karadeniz’in Bulgaristan sularını araştırıyor. Bu bölgelere yüz yıllar önce, son Buz Devri’nden sonra yükselen su seviyesiyle sel basmış.”
Açıklama şöyle devam ediyor: “Bu araştırmalar boyunca takım, 40’tan fazla gemi enkazını inceledi. Çoğu, tarihi kaynaklardan bilinen fakat daha önce görülmemiş gemi tiplerinin ilk görüntülerine ulaşmamıza yaradı. Şaşkınlık verici derece korunmuş olmalarının nedeni, Karadeniz’in 150 metre altının anoksik (oksijensiz) koşullarından kaynaklanıyor. Osmanlı ve Bizans İmparatorluklarına ait gemilerin de dahil olduğu enkazlar, Karadeniz’in kıyı toplumlarıyla ve açık bir şekilde yaşam stilleri denizcilik olan bu toplumlarla ilgili yeni veriler sağladı.”
Bulgar arkeologlara göre, incelenen birçok enkaz yeni keşiflerken, en önemlileri ortaçağa ait üç batık gemi.
Bulgaristan Milli Enstitüsü ve Arkeoloji Müzesi müdürü Yard. Prof. Lyudmil Vagalinski, Nova TV’ye şunları söyledi: “Enkazlardan biri 9. yüzyıla ya da 10. yüzyıla ait bir Bizans gemisi. Böyle keşifler çok nadir olur. Daha ilginciyse, çok iyi korunmuş 13-14. yüzyıla ait Batı Akdeniz’e , belki de, Venedik’e ait bir geminin bulunmuş olması.”
İlgili Yazılar
“Batı Akdenizli gemi” araştırılan Karadeniz’in doğusunda Varna’nın en güneyinde 200 metrede bulundu.
Sozopol Sualtı Arkeoloji Merkezi’nden arkeolog Assist. Prof. Kalin Dimitrov’a göre, bilimsel açıdan bu buluş, küresel önemin keşfi.
“Muhtemelen Venedikli” batık gemi 20 metre uzunluğunda. Geminin tekne kısmı, motor bölgesi, dümeni ve direği çok iyi korunmuş.
Dimitrov: “Sözde yuvarlak gemi, coğrafi keşiflerden çok kısa zaman önce Akdeniz’de ortaya çıkmış bir gemi tipidir. Uzun mesafelerde ağır yük taşınmasına izin verilen ilk gemidir. Gemi, çeşitli fresklerde ve tablolarda sıkça Rönesans sanatçıları tarafından çiziliyordu fakat şimdiye kadar keşfedilememişti” dedi.
Dimitrov sözlerine şunları ekledi: “Christopher Columbus’un Amerika’ya sefer yaptığı gemiler, dönemin başlarında ortaya çıkan “yuvarlak gemiye” dayanır.
Arkeologlar, Trud gazetesine şunları söyledi: “Bu gemiler tarihi kaynaklardan biliniyor. Batı Avrupa’da fresklerde bir çok betimlemeleri var. Ama iyi korunmuş tek bir gemi bulundu. Bu tipte bir geminin küçük kalıntıları bulunmuştu fakat bu son bulduğumuz kadar iyi kornumamıştı.”
Arkeologlar yeni keşfedilmiş batık yuvarlak geminin 13-14. yüzyıla ait olduğunu belirtti. Bu dönemde Venedik, Cenova ve Dubrovnik Karadeniz’de ticaret yapmaya başlamıştı. Bu riskli iş, ticaret imtiyazlarını garantiye alan İkinci Bulgar İmparatorluğu (1185-1396/1422) hükümdarı II. Ivan Asen (1218-1241) tarafından destek gördü. Bu buluş, İtalya Yarımadası’ndan Karadeniz’e olan şehirlerin Rönesans öncesi dönemde ne kadar zengin olduğunun bir kanıtı.
Çeviri: Buket Nur Ekim
Kaynak: archaeologyinbulgaria