Tarıma Geçişte Kullanılan Yabani Buğdaylar Yeniden Oluşturuluyor

Geniş çaplı bir araştırma ekibi Science dergisinde ilk kez Siyez buğday gen dizilimini yayımlamıştır. Bu buğday türüne yabancı dillerde Wild Emmer ismi verilmektedir. Siyez, makarnalık ve beyaz buğdayı da kapsayan, dünya çapınca evcilleştirilen neredeyse tüm buğdayların ilk halidir. Günümüzde, siyez çiftçilere göre kullanımı çok düşük kazançlıdır, yine de birçok ilgi çekici özelliğinden dolayı buğday geliştirmek için bitki yetiştiricileri tarafından kullanılmaktadır.

Bu çalışma Tel Aviv Üniversitesi Bitki Bilimleri ve Gıda Güvenliği bölümündeki Dr. Assaf Distelfeld ve Tahıl Ürünleri Gelişimi Enstitüsü’nün ve dünya çapındaki enstitülerden çok sayıda bilim insanının işbirliğinin öncülüğünde yürütülmüştür. Aynı zamanda araştırmayı hızlandıran biyobilişim teknolojisini geliştiren İsrail merkezli NRGene şirketi de bu çalışmada yer almaktadır.

Dr. Daniel Chamovitz, ‘’Bu çalışma toplumsal ve özel kuruluşlar arasındaki sinerjik bir ortaklıktır’’ diye belirtmiştir. ‘’ Sonuç olarak, bu çalışma küresel gıda güvenliği üzerinde önemli bir etkiye sahip olacaktır.’’

‘’Siyez buğdayının genom dizilimini bu derece hızlı üretme kabiliyetimiz genomik araştırmada ileriye doğru atılmış büyük bir adımdır. ” diye belirtmişti.r Saskatchewan Üniversitesi’nden Dr. CurtisPozniak, aynı zamanda kendisi proje ekibi üyesi ve Kanada Tarım Stratejik Araştırma Programı Bakanlığı Başkanı.

### İnceleme: Bitkiler Olmadan Yaşam “İmkansız” Yazımızı Mutlaka Okumalısınız

“Buğday, insanların dünya çapında tükettiği kalorinin neredeyse % 20’sini oluşturuyor, böylelikle buğdayın kazancını ve kalitesini artırma üzerindeki güçlü bir odaklanma, gelecekteki gıda arzı için şarttır. “dedi.

‘’Biyolojik ve tarihsel bir bakış açısıyla, tarımın başlamasının öncesindeki buğdayı incelememiz için kullanabileceğimiz bir ‘’zaman tünel’’i oluşturduk.’’ Diye belirtmiştir Dr. Distelfeld. ‘’ Yeni buğdaya göre karşılaştırmamız evcilleştirilmesine izin verilen belirli genleri tanımlamamıza olanak sağlamıştır. Siyez tohumları bitkiden kolaylıkla düşmesi ve dağılmasıyla evcilleştirilmiş buğdaydaki iki genin içindeki değişiklik, geriye bitkinin saplarına bağlı olan tohumlar kalır, insanları buğdayı hasat ettiren özellik budur “dedi.

‘’Bu yeni kaynak buğday evcilleştirilmesi süresince ilk insanlar tarafından seçilmiş başlıca özelliklerini kontrol eden diğer genlerin bazılarını tanımlamamıza ve modern buğday çeşitlerini geliştirmeye olanak tanımaya izin vermiştir.’’Kansas Devlet Üniversitesi’nden Dr. Eduard Akhunov bu şekilde ifade etmiştir. ‘’Bu genler gelecekteki üretim girişimlerine izin veren çok değerli  kaynakları sağlamaktadır. ’’Siyez, tahılların besin kalitesinin yanı sıra hastalıklara ve su sınırlayıcı koşullara toleransa da yardımcı olabilecek yeni bir değişim kaynağı olarak bilinir. ”

‘’Yeni genomik araçlar değişen çevrenin altında buğday üretimini geliştirmek için yeni genleri tanımlamak amacıyla zaten uygulanmaktadır. ’’Diye açıklamıştır İsrail’deki Kudüs’te bulunan Hebrew Üniversitesi’ndeki Dr. Zvi Peleg. Birkaç modern buğday kültür bitkileri kuraklık stresi için elverişli olduğunda, siyez kuraklığa meyilli akdeniz iklimi altında uzun bir evrim süreci geçirmiştir. Böylelikle, buğday üretimi programında vahşi genlerin kullanımı, daha az su için daha fazla verim üretilmesini teşvik eder.’’

NR Gene’in Ceo’su Dr. GilRonen ‘’Buğday genomu diğer ürünlerin çoğundan çok daha fazla karmaşıktır ve bir insan genomunun 3 kat daha büyüklüğünde bir genoma sahiptir.’’ Şeklinde konuşmuştur. ‘’ Geliştirdiğimiz bilgi sayımsal teknoloji bize siyez’in on dört tane kromozomunda bulunan çok geniş ve karmaşık genomları hızlıca toplamamız için olanak sağlamaktadır.’’

 Geçmişi Anlamada DNA Kullanımı

İlk kez, DNA ve protein bağlantılarını kullanan ilave teknoloji sayesinde siyez buğdayın 14 kromozom dizisi düzeyli bir düzende çöktü.’’ “Başlangıçta insanlarda test edildi ve son zamanlarda, her ikisi de siyez buğdayınkinden daha küçük genomlara sahip arpada gösterildi.’’ Leibniz Enstitüsü Bitki Genetikleri ve Kültür Bitkisi Araştırmaları Genetik Kaynakları Genomik Müdürü Dr.Nils Stein bu şekilde ifade etmişir.

Siyez buğdayında kullanılan bu sıralama yaklaşımı benzeri görülmemişti ve makarnalık buğdayının önünü açtı. Günümüzde, insanlığın bu yabani bitkiyi modern, yüksek verimli bir makarnalık buğday haline dönüştürdüğünü anlayabiliriz ” diye ifade etmiştir Uluslararası Makarnalık Buğday Genom Dizini Birliği’nin koordinatörü.

Distelfeld, “Artık bitkileri doğrudan incelemek ve bulgularımızı daha önce hiç olmadığı kadar verimli bir şekilde üretmek için kullanacak araçlara sahibiz” diye ekledi.

Çeviri: Gözde Yıldırım

Kaynak: Tel Aviv Üniversitesi Yayınları