Ev kedileri Çin’e 5000 yılı aşkın bir süre önce mi getirildi, yoksa küçük kediler o tarihlerde mi evcilleştirildi? Bir araştırma ekibi Çin’deki tarımsal yerleşim alanlarında bulunan ve M.Ö yaklaşık 3500’lü yıllara dayanan kedi fosilleri ile örtüşen türleri saptamayı başarana kadar; bu iki hipotez arasında bir karar vermenin hiçbir yolu yoktu.
TARIMIN DOĞUŞU
Tüm kemikler; tüm modern ev kedilerinin kökeni olan ve batı kökenli yaban kedilerinin uzaktan ilişkili olduğu; Pars kedisine aittir. Bilim insanları buna bağlı olarak, kedilerin M.Ö 3000’li yılların öncesinde evcilleştirilmeye başladığını gösteren bulgular elde ettiler. Bu senaryo; tarımın doğuşunu takiben, Yakındoğu ve Mısır’da, insanların ve kedilerin gelişme göstermesinde birbirleriyle olan ilişkilerini gösteren senaryolar ile karşılaştırılabilecek türdendir.
Kediler; sayıları 500 milyonu aşkın olmakla birlikte, bugün Dünya’nın en yaygın evcil hayvanı konumundadırlar. Günümüzdeki tüm ev kedilerinin kökeni; yabankedisinin Yakın Doğulu ve Afrikalı biçimine dayanmaktadır. ( Felis silvestris lybica). 2004’de yayınlanan çalışmaya göre, tarımın doğuşunu takiben, insanlar ve kediler Yakın Doğu’da M.Ö 9000 ila 7000 yılları arasında yakın bir ilişki kurmaya başladılar.
İlgili Yazılar
2001 yılında, Beijing’de bulunan Çin Bilim Akademisi araştırmacıları Çin’in kuzeyindeki tarımsal yerleşim alanlarında (Shaanxi eyaleti) M.Ö 3500 yıllarına dayanan kedi kemikleri buldular. Acaba bu; Çin’deki M.Ö 4000 yıllık süreç içerisinde, küçük Çin kedileri ile insanlar arasındaki ilişkinin bir kanıtı mıydı; yoksa ilk ev kedilerinin Çin’e Yakın Doğu’dan gelişinin bir sonucu muydu? Bu iki hipotez arasında bir seçim yapmanın tek yolu; kemiklerin hangi kedi türüne ait olduğunu saptamaktan geçiyordu. Çin’de küçük kedilerin dördün üzerinde farklı formu olmasına rağmen; modern kedilerin kökeni olan alt-türler (Felis silvestris lybica) hiçbir zaman bu sayıya dâhil edilmemişti.
Bu soruyu berraklaştırmak için; başlıca CNRS’den bilim insanları; Fransa Doğa Tarihi Müzesi (MNHN), Aberdeen Üniversitesi, Çin Sosyal Bilimler Akademisi ve Shaanxi Eyalet Enstitüsü; Ata DNA’nın eksikliği durumunda, alışılageldik teknikler kullanılarak yapılan incelemelerde morfolojik farklılıkları çoğunlukla fark edilemeyecek derecede olacak bu tür küçük kedilerin kemiklerini birbirinden ayırt etmenin tek yöntemi olan geometrik morfometri yöntemiyle analizi kullandılar. Bilim insanları; Shaanxi ve Henan bölgesinden M.Ö 3500 ila 2900 yıllarına dayanan beş kedinin altçene kemiğini analiz etti ve çalışmaları tüm kemiklerin pars kedisi türüne (Prionailurusbengalensis) ait olduğunu ortaya çıkardı. Batı kökenli yaban kedisiyle uzak bir ilişkisi olan ve bugün halen Doğu Asya’da çok yaygın olan bu yabankedisi,insanların baskın olarak var olduğu yerlere ve düzenli alanlara olan eğilimiyle meşhurdur. Tıpkı Yakın Batı ve Mısır’daki gibi, Pars kedilerinin, tahıl depolarının avantajını kullanan kemirgenlerin çabuk çoğalmasıyla Çin arazilerinin çekimine kapılmış olmalarının muhtemel olduğu düşünülüyor.
Bu sonuçlar; Yakın Doğu ve Mısır’da gelişen süreç ile Çin’de tarımın doğuşunu takiben M.Ö 8000’li yıllarda bağımsız olarak gelişen sürecin birbiriyle kıyaslanabilir derecede olduğunu göstermiştir. Çin’de, insanlarla bir bağ kurmaya başlayan tür batı kökenli yabankedisi (F.silvestris) değil, Pars kedisi(P.bengalensis) olmuştur. Buna bağlı olarak, Dünya’nın en az üç bölgesinde, kedilerin evcilleştirilme süreci ile tarımın doğuşu arasında yakın bir ilişki bulunuyor.
Ama yine de, bugün Çin’deki ev kedileri Pars kedisi soyundan değil,daha çok bu türün bağlantılı olduğu F.silvestrisLybica soyundan geliyor. Bu sebeple, Neolitik Dönemin ardından,F.SilvestrisLybica türüÇin topraklarında Pars Kedisinin yerini aldı. Peki, bu tür Çin’e, Roma İmparatorluğu ve Han Hanedanlığı Doğu ile Batı arasında ince bağlar kurmaya başladıkları süreç içerisinde, İpek Yolu’nun açılmasıyla mı ulaştı? Bu da cevap verilmesi gereken bir başka sorudur.
Haber Düzenleme: Türkü Çebi
Kaynak: pasthorizonspr