Geleceğe İz Bırakmak “Sümer Silindir Mühürleri”

Silindir mühür; kelimelerin, resimlerin veya her ikisinin üstüne kazınmış olduğu küçük silindirik bir nesnedir. Sümer silindir mühürleri iz bırakmak için yaş kilin üzerinde yuvarlanır ve kil kuruduğunda şekil alırdı. Sümerlerde bu mühürler ticari işler, dekorasyon ve haberleşme gibi birçok farklı amaç için kullanılmıştır. Mührün üstünde bulunan resimler bazen oldukça karışık ve güzel olurdu. Silindir mühürler, eski Yakındoğu’daki Sümerler, Akadlar, Hitiler ve Persler gibi çeşitli medeniyetler tarafından kullanılmıştır.

Sümer Silindir Mühürlerinin Kullanımı ve Malzemeleri

Bazı bilim adamları silindir mühürlerin ilk olarak M.Ö. 8000-7000 yılları arasında Suriye’de kullanıldığını savunurken, aksini söyleyenler ise silindirlerin M.Ö 4000 yıllarında Sümer’de (bugünkü Irak) icat edildiğini öne sürüyor. Bazı bilim adamları damga mühürlerin silindir mühürlerden önce, diğerleri ise ikisinin de eş zamanlı olarak kullanıldığını öne sürüyor.

Sümer silindir mühürleri genellikle ametist, obsidiyen, hematit ve lazuli(mavi taşın güzelliğinden dolayı tercih edilmiştir) gibi taşlardan (hem adi hem de yarı değerli taşlar) yapılmıştır. Ancak cam, seramik, altın, gümüş, kereste, kemik ve inci gibi malzemeler de antik çağlarda bu mühürlerin üretimi için kullanılmıştır.

Sümer silindir mühürleri çeşitli amaçlar için kullanılmıştır. Örneğin, bu mühürlerin içine açılmış boşluklar vardı böylece bir kolye türü olarak ya da elbise üstüne iliştirilerek kullanılabilirdi. Bu tür bir örnek, Ur Kraliyet Mezarlığı’nda Kraliçe Puabi’nin iskeletinin üzerinde bulundu.

Kraliçenin mührü aynı zamanda yersakızlı silindirin tek tarafının ucuna yapıştırılmış altın başlığa sahipti. Silindir mühür altın başlığın yanı sıra kraliçe tarafından yüksek statüsünün bir göstergesi olarak takılmış olabilir. Bazı Sümer silindir mühürler kötü ruhları kovmak, takan kişiye şans ve bolluk getirmesi için nazar boncuğu olarak kullanıldı.

Açığa Çıkarılan En Eski Telli Çalgı “Ur Lirleri”

Eskiçağ Kültürlerinde Dünya ve İnsanın Yaratılışı -Bölüm 1- “Sümerler”

Statü sembolü ve nazar boncuğu olması dışında Sümer silindir mühürlerin pratik kullanımları da vardı. Örneğin kil tablet şeklindeki belgeler için bir imza türü olarak kullanıldılar. Bir kişi ıslak kil tabletin üzerine iz bırakmak için mührü kullanarak o belgenin gerçek olduğunu tasdik edebilirdi. Belgeleri tasdiklemek için duyulan bu ihtiyaç Mezopotamya’da M.Ö. 4000 yılı boyunca özellikle de güney kısımda daha yoğun olan bürokrasinin artışıyla ortaya çıktı. İşletmelerde/ticarette silindir mühürler depolanmış eşyalara dokunulmadığını ya da çalınmadığını garanti etmek için kullanılırdı. Böylece kil üzerinde bulunan silindir mühürlerle yapılmış izler, antik Sümer’de saklama kaplarını ya da depoların kapılarını mühürlemek için kullanıldı.

Sümer Silindir Mühürlerinin Üstündeki Karışık Oymalar

Sümer silindir mühürlerinin üstündeki şekiller de çeşitli temaları içeren karışık oymalar oldukları için de çok dikkat çekti. Sümer mühürleri genellikle üç ana konu üzerinde yoğunlaşmıştır: mücadele teması, şölen görüntülerive dini temalar. İlahlar, insanlar hayvanlar, bitkiler ve dini ikonografilerin hepsi bu eserlerin üzerinde yer alır. Sümer silindir mühürleri üzerinde bulunan diğer temalar ise geometrik şekiller ve çiviyazısı ibareleridir.

Bugün Sümer Silindir Mühürleri

Arkeolojik kayıtlarda, hem silindir hem de kil mühürlerin basıldığı bulundu. Çoğu Sümer silindir mühürleri dünya genelindeki müzelerde sergilenmektedir. Örneğin Bağdat’taki Irak Müzesi, çoğu 2003’te Bağdat’ın Amerikan güçlerine kaldığında yağmalanmış 7000 silindir mührün koleksiyonuna sahiptir. Bu değerli eserler henüz geri kazanıldı.

Bu silindir mühürler M.Ö. 1000 yılına kadar kullanılmaya devam etti. Örneğin İllinois’teki Spurlock Müzesi’nde tarihi M.Ö. 450 yılına kadar uzanan mühürler vardır. Ancak bu bin yıl boyunca yavaş yavaş antik dünya için yazı materyali seçimi olarak papirüs parşömenler kil tabletlerin yerini aldı. Bunun sonucu olarak silindir mühürler demode oldu ve zamanla işe yaramaz hale geldi. Ancak Sümer ve diğer silindir mühürler dünya çapındaki çoğu müzenin koleksiyonlarında en gözde şey olarak yer almaktadır.

Lilith: Dişi Şeytan, Karanlıklar Tanrısı ya da Seks Tanrıçası?

Sümer Hükümdarlarının Kraliyet Mezarları ve Hazineleri

Çeviri: Esra Demirezen

Kaynak: ancient-origins “Leaving an Impression: Revealing the Intricate Story of Sumerian Cylinder Seals”

References

Mark, J. J., 2015. Cylinder Seals in Ancient Mesopotamia – Their History and Significance. [Online]
Available at: http://www.ancient.eu/article/846/

sumerianshakespeare.com, 2017. Images of Sumerian Life. [Online]
Available at: http://sumerianshakespeare.com/106901.html

Tharoor, K. & Maruf, M., 2016. Museum of Lost Objects: Looted Sumerian Seal. [Online]
Available at: http://www.bbc.com/news/magazine-35774900

The Johns Hopkins Archaeological Museum, 2017. Ancient Cylinder Seals. [Online]
Available at: http://archaeologicalmuseum.jhu.edu/the-collection/object-stories/cylinder-seals-from-the-ancient-near-east/

University of Illinois Board of Trustees, 2017. Mesopotamian Cylinder Seals Collection. [Online]
Available at: http://www.spurlock.illinois.edu/collections/notable-collections/profiles/cylinder-seals.html

West Semitic Research Project, 2016. Cylinder Seals and the West Semitic Research Project. [Online]
Available at: http://wsrp.usc.edu/educational_site/ancient_texts/cylinder_seals.shtml

www.crystalinks.com, 2017. Sumerian Cylinder Seals. [Online]
Available at: http://www.crystalinks.com/sumercylinderseals.html