ÖLÜM KAÇINILMAZDIR ANCAK ÖLÜMÜN SUNDUĞU YAŞAMIN GELENEK VE GÖRENEKLERİ SONSUZDUR.
Cincinnati Üniversitesinin Roma öncesi İtalya’nın merkez Puglia Bölgesindeki antik cenaze törenlerini inceleyen yeni bir araştırması, hiçbir yazılı tarih bırakmamış bir kültürün ekonomik ve sosyal hareketliliği, askeri servisi hatta içki adetleri hakkında bile bilgi sahibi olmamıza yardımcı oldu.
Örneğin; milattan önce yaklaşık 525-200’e dayanan mezar içerikleri, gömü yerleri ve cesetlere yaklaşımlara odaklanarak, Canterbury Üniversitesi antik Yunan doktora öğrencisi Bice Peruzzi katı toplumsal sınıflaşma ve hiyerarşi belirtileri bulmuştur. Ayrıyeten, erkeklerin mezar taşlarının olduğu bölge iskelet kalıntıları boyunca ya da yanlarına koyulmuş metal silahlar içerdiğinden, askeri servisin ortaklığının da belirtilerini bulmuştur.
Başka bir örnekse; 4. Yüzyılın ikinci yarısında, 50 yılı aşkın bir sürede mezar taşı sayısındaki inanılmaz artış, yeni sosyal grupların kısa dans gösterileri ve ziyafetleri kapsayan cenaze törenlerine katılımlarını gösteriyor.
‘Toplanan kalıntıları inceledikten sonra farkettim ki aslında bu kültürün gelişiminde neler olduğuna dair daha söylenebilecek çok şey vardı.’ diyor Preuzzi. ‘ Yazılı bir tarihi bulunmamasına rağmen, üç farklı dönemi ayırt etmeyi ve onları daha geniş Akdeniz tarihine bağlayabilmeyi başardım ve bu şekilde toplumlarının nasıl değiştiğini görebildim.’
Preuzzi bu cenaze törenleri hakkındaki bulgularını yakın zamanlarda daha geniş bir tarihsel içerikle San Francisco Antik Çalışmaları Topluluğu Yıllık Toplantısı ve 2016 Amerika Arkeoloji Enstitüsüiçin sergilemiştir.
KADIN KADEH ve KAVGA
Puglia Bölgesinde büyük bir Yunan etkisi hâkim olduğundan Preuzzi 1. dönemden (525-350) kalan mezardan çıkarılanlar arasında değerli Yunan vazoları ve el yapımı eserlerin bulunmasına şaşırmadı. Bu vazoların üstündeki incelikle işlenmiş tasvirlerde sık sık kadının günlük hayatında uğraş içinde olduğu kur yapma, törenler, şarap teklifleri gibi etkinlikler işlenmiştir. Bu durum kadının böyle toplumlardaki yeri hakkında ilginç bir soruya da yol açmıyor değil.
Diğer mezar içerikleri, şarap kapları ve ziyafet setlerinden erkek mezarları arasındaki metal silahlandırmalara kadar değişiklik gösteriyor. Preuzzi’ye göre, nesneler cenaze ritüelleri esnasında ölünün toplumdaki yeri hakkında kişisel bir mesaj yansıtması amacıyla bilerek yerleştirilmişler.
Preuzzi ayrıca mezarların tekrar kullanımı hakkında kaydadeğer bir kanıt buldu. Şöyle ki, hem merak uyandıran hem de her şeyi hesaba katılmış bir adet; birkaç mezar yeniden açılıyor ve eski kemiklerle eserler yanlara ittirilip yeni beden ve eşyaları için yer hazırlanıyor. Böylece o anki cenazeyle eskinin anıları arasında bir bağ kurmak mümkün olabiliyor.
‘Bu mezarlardaki eserlerin gösterimindeki özen oldukça çarpıcı özellikle de objelerin sadece mezarın açık olduğu zaman diliminde görülebilir olduğu gerçeği düşünülürse. ‘ diyor Preuzzi. ‘ Bu da, 1. dönemde mezarların sadece ölülerin son olarak yatırıldığı yer olarak değil ayrıca bir gömü töreni ve danslar için sahne olarak da algılandığı izlenimini veriyor. ‘
İlgili Yazılar
GENİŞLEYEN BİR DÜNYA
2.dönem (350-300) boyunca Preuzzi cenaze törenlerindeki genel adetler ziyafet, savaş ve kadın temaları üstüne yoğunlaşmaya devam etmiştir. Fakat bu zamana değin mezar sayısındaki artış yeni sosyal grupların bu şölen tipi cenazelere katılabildiklerini apaçık ortaya seriyor.
Fakat modern zamana oldukça benzeyerek, Elit kısım kendilerini genel halktan ayırmak için bu adetlerden uzaklaşma eğilimleri göstermişler. Onların mezar içeriklerinde yeni Puglia tarzı genel resimlemeler ve birbirini tekrarlayan tasarımlardan oluşan büyük kırmızı vazolar bulunmuştur.
‘Bu dönemde çok nadir de olsa Yunan trajedileri çizilmiş kültürel resimlemeleri olan büyük vazolara denk geldik. ‘ diyor Preuzzi. ‘Uzmanlar bu geçişi Yunan etkisine, özellikle de Büyük İskender’in askeri başarılarının cazibesine bağlıyorlar.’
‘Toplulukları çevreleyen yeni yapılmış duvarlara ek olarak gömü alanlarının diğerlerinin zararına genişletilmesi, 2. dönemin kentleşmeye doğru genel hareketlenmelerini gösterir.’
YENİ KOMŞULUKLAR
Büyük değişimler zamanı, 3. dönemde artık bir çok bireysel mezarların geniş genelde tüm aileyi kapsayan mezar odacıkları halini aldıklarını görüyoruz, bu da nitelikli defin mimarisine yeni bir önem getirmekte.
Mezarlık eğlencelerine gelecek olursak, artık o kadar da değil. Ölümden sonraki hayatta kadının güzelliğini, mutluluğunu resmetmeleri ve daha önce vazolarda bulunan ölüye saygı değişmiştir.
Bunların yerine, mezar eşyaları diğer önceki topluluğun ziyafetlerini temsil eden basitçe yapılmış karmaşık, dekore edilmemiş vazoları kapsamaya başlamıştır. Ayrıca metal silahlandırmaysa artık az sayıda fibula, firkete ve diğer başka kişisel eşyalarla yer değiştirmiştir.
Daha geniş toplulukları çevreleyen surlar ve genişleyen daha kapsamlı yönetim sistemleriyle, Preuzzi yeni Elit sınıfın ayrıntılı defin seremonilerinden kendi sınıflarını düzenledikleri farklı alanlara geçiş yaptıklarını bulmuştur.
‘ Arkeolojik ve sosyal açıdan eserlerine bakacak olursak, daha önce fark edilmemiş değişikliklere ışık tutabildim.’ diyor Preuzzi. ‘ Milattan önce 6. yüzyılın sonlarına doğru yeni sosyal grupların oluşmasından milattan önce 3. Yüzyıl boyunca yavaş yavaş kentleşme ve etnik grupların ayrılmasına kadar olan cenaze törenlerinin geçirmiş olduğu süreç, merkezi Puglia topluluklarının sosyal beraberliklerindeki en büyük dönüşümün başarılı bir şekilde altını çizer.’
Çeviri: İpek Metehan