Volkanik taşlar üzerinde yapılan tarihlendirme, Çatalhöyük’teki 8 bin 600 yıllık duvar resmi üzerindeki tartışmayı noktalıyor.
Amerikalı ve Türk arkeologların, Konya yakınlarındaki Hasan Dağı’nın zirvesindeki volkanik döküntüler üzerinde yaptıkları tarihlendirme çalışması, dünyanın en eski neolitik yerleşme yerlerinden olan Çatalhöyük’te bulunan bir duvar resminin patlamayı temsil edip etmediği yolundaki tartışmaya sonuç getirmiş görünüyor. İkili zirvesiyle tanınan Hasan Dağı, Çatalhöyük bir toplu yerleşim merkezi olarak ortaya çıktıktan sonra patlamış.
Konya yakınlarındaki Çatalhöyük’te yapılan kazılarda yerleşkenin VII katındaki bir evin kalıntılarında bulunup günümüzün 8 bin 600 yıl öncesine tarihlendirilen ve üzerinde noktalar bulunan bir şekille altındaki bir yerleşim krokisini andıran geometrik şekillerin neyi temsil ettikleri uzun süredir arkeologlar arasında tartışma konusuydu. İngiliz arkeolog James Mellaart ve sonraki bazı arkeologlar, Çatalhöyük’te sıkça rastlanan leopar motiflerine işaret ederek duvar resmini bir leopar derisi, altındakileri de geometrik desenler biçiminde yorumlamışlardı. Başkalarına göreyse, Hasan Dağı gibi iki tepeli resim, yanardağ patlamasını ve fırlayan “volkan bombaları” ya da yarı katı lav parçalarını, alttaki şekillerse yerleşkeyi temsil ediyordu.
İlgili Yazılar
California Üniversitesi’nden (Los Angeles) Alex K. Schmitt yönetiminde, aynı üniversiteden Oscar M. Lovera, Ankara’da ATERRA R&D kurumundan Erkan Aydar, Hacettepe Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden Erdal Şen ve İnan Ulusoy ile Yeni Zelanda’daki Waikato Üniversitesi’nden Martin Danışık’tan oluşan ekip, resimdeki şekli en çok andıran ve Çatalhöyük’ün 130 km kuzeydoğusunda bulunan çift zirveli Hasan Dağı’ndaki krater ağzı ve tabanından örnekler toplayarak incelemişler. Örneklerdeki zirkon kristalleri içinde uranyumun, alfa bozunumuyla toryuma dönüşme hızını temel alan araştırmaların açık erişimli “Public Library of Science” adlı sitede yayımlanan bulgularına göre, Hasan Dağı 640 yıllık hata payıyla 8900 yıl önce geniş bir çevreden izlenebilecek bir patlama yapmış. Araştırmalar ayrıca tabanında 29.000 yıl önce de bir patlamanın meydana gelmiş olduğu Hasan Dağı’nın altındaki mağma faaliyetinin devam ettiğini göstermiş.
Kaynak: arkeolojihaber