Pek çok Amerikalı “robot” kelimesini duyduğunda yıllar içinde izlediği bilim kurgu ve aksiyon filmlerini anımsar. Bilim kurgu eserlerinin çoğunda gerçeklerden oldukça sapan ve fantastik konular ele alınır. Bununla beraber Isaac Asimov gibi gerçek bilimkurgu ustalarına çok şey borçlu olduğumuzu unutmamak gerekir.
Robotik teknolojisinin tarihini ve evrimini gerçekten anlamak için bu terimi tanımlamamız gerekiyor. Bir robotu mühendisler tarafından programlanan rutin veya karmaşık eylemleri gerçekleştirebilen bir makine olarak tanımlayacağız. Günümüzde robotlar ameliyat, masaj terapisi, uzay araştırma, üretim ve sayılamayacak kadar çok farklı sektörlerde kullanılmaktadır. İlk robotlar oldukça ilkeldi – eğlence için performans gösteren otomatlardı.
Tarihe geniş bir açıdan bakarsak insanlar yüzlerce yıldır robot ve otomat sistemleri geliştirdiklerini görürüz. Bu süreci dikkate alarak robotların tarihine ve robotik mühendisliği dalında ne kadar ilerlediğimize şöyle bir göz atalım.
İlk Robotik Çalışmalar: Antik Mısırdan Bir İcat
Mısır su saati, insanlık tarihindeki ilk robotik örneklerden biridir. Amenhotep I ‘in mezarında bulunan bu su saatin tarihi MÖ 1500 yılına uzanıyor.
Su saatinin iç kabı ölçüm çizgileriyle işaretlenmiştir. Önce kabın haznesi su ile doldurulur. Sabit hızla akan suyun kuvveti ile aralıklarla yerleştirilmiş insan figürleri çanlara çarparak zamanı bildirirdi.
Zamanı sürekli bilmek için konulan su miktarının sık sık kontrol edilmesi şarttır. Günümüz saatlerinde pil bitmesi gibi su bittiğinde su doldurulması gerektiğini hayal edin.
Yunanistan, MÖ 325 yılına kadar bu tür su saatlerini kullandı. 25 yıl sonra, robotikteki ikinci bilinen gelişme Yunan matematikçi Archytas ile yaşandı. Archytas, buhar kullanılarak havaya fırlatılabilen günümüzde “güvercin” olarak adlandırılan mekanik kuşu tasarladı.
Leonardo Da Vinci, mühendislik alanında önemli bir akıldı. 1495’te Da Vinci, bugün Robot Şövalye olarak adlandırılan mekanik bir adam tasarladı. Mark Elling Rosheim’a göre Leonardo robotunu içinde bulunan kasnaklar ve kablolar kullanarak içinde bir insan varmış gibi oturabilir, ayakta durabilir ve kollarını hareket ettirebilir şekilde tasarlanmıştı.
Otomasyonun Evrimi: Ördekler ve Trompet
Batı dünyasında modern otomasyonun evrimi 17. yüzyılda başladı. Fransız bir mucit olan Jacques de Vaucanson, Leonardo’dan 300 yıl sonra üç adet otomat geliştirdi. İlk otomat 12 şarkıya kadar çalabilen bir flüttü. İkinci otomat tef, davul ve flüt çalabiliyordu.
Üçüncüsü ve en ünlüsü bir ördek idi. Ördek kanatlarını çırpma, hareket etme ve hatta “yemek yeme” yeteneğine sahipti. Hareketler ve sesleri ile günümüzün oyuncak bebeğiyle karşılaştırılabilir.
İlk modern robot 1810’da Almanya’dan Friedrich Kauffman tarafından icat edildi. Bu robotu bir askere benzeyecek şekilde tasarladı. Asker üzerinde bulunan bir iki kulplu bir düzenek sıkıştırıldığında hava akışı sağlanarak trompet çalardı.
Mekanik Programlamadaki Gelişmeler
Mekanik programlamanın gelişiminde Ada Lovelace önemli bir adım attı. Lovelace Kontesi olan Ada Byron, “Analitik Motor” için ilk algoritmayı yazmasıyla tanınan ünlü İngiliz bir matematikçiydi.
“Analitik Motor”, Lovelace’in yine bir matematikçi olan kocası Charles Babbage tarafından tasarlanan genel amaçlı bir bilgisayardı. (Mekanik olarak aritmetik işlemlerini gerçekleştiren bir motor). 1842 ile 1843 arasında makinenin uygulamalarını tanıtan ve makinenin işlevini İngiliz bilim kuruluşlarına açıklayan kişi Ada Lovelace oldu.
Lovelace 36 yaşında öldü ve kocası Babbage hiçbir zaman Analitik Motoru tamamlayamadı. Bununla birlikte, bu motor, günümüzün dijital bilgisayarının öncüsü oldu.
Sonraki Gelişmeler: 1800’lerden Günümüze
1898’de ünlü mucit Nikola Tesla, uzaktan kumanda ile kontrol edilebilen bir torpido yaptı. Bunu, “tele-otomasyon” olarak adlandırdı. Robotik torpido, Madison Square Garden’da halka tanıtıldı.
“Robot” terimi, 1921 yılında Çek yazar olan Karel Capek bir romanda otomatı tanımlamak için kullanana kadar bilinmemekteydi. Tamamlayıcı bir terim olan “robotik” daha sonra 1942’de yazar Isaac Asimov tarafından ünlü hale geldi. Dünya Savaşlarından sonra Isaac Asimov’un robotları anlatan eserleri insanların popüler hayal gücünü yakalamakla kalmadı, robotik tarihinde yeni bir çağ başlattılar.
İlgili Yazılar
1946’a gelindiğinde Elektronik Sayısal Entegratör ve Bilgisayar (veya ENIAC) resmi olarak imal edildi. ENIAC, ilk elektronik genel amaçlı bilgisayarlardan biriydi. Betty Jennings, Frances Spence, Marlyn Wescoff, Kay McNulty, Betty Snyder, Ruth Lichterman tarafından programlandı. Adele Goldstine ENIAC’ın program manuelini yazdı.
Daha sonra 1950’de Ida Rhodes, UNIVAC I için C-10 programlama dilini tasarladı. UNIVAC I, daha sonra ABD nüfus sayımı için kullanılacak bilgisayar sistemiydi. Ayrıca 1950’de George Devol, ilk endüstriyel robot olan Unimate’i icat etti. Unimate, kalıp dökümleri taşıyabilecek ve otomobillere kaynak yapabilecek özellikteydi. Üretim ve diğer endüstriyel alanlardaki modern otomasyona benzer şekilde, bu endüstriyel robotlar vasıfsız işgücünün yerini almanın bir yolu olarak ortaya çıkıyordu. Unimate, robot tarihindeki en önemli dönüm noktalarından biriydi.
1960 ve 1970’ li yıllarda onlarca kol benzeri otomatlar yapıldı. Shakey (1966), Stanford Arm – Stanford kolu (1969) ve Silver Arm – Gümüş kol (1974). Daha sonra bu kollar tıbbi alanda yenilikçi robotik teknoloji olarak hizmet verecek olan Puma350 (1985) ve CyberKnife (1992) ‘in tasarlanmasının yolunu açtı.
Aslında, bu kol benzeri otomatik makineler modern robot sistemlerine benzer. Albert Zhang tarafından geliştirilen böyle bir robot “Manipülatif Masaj” Otomasyonunda kullanıldı. (Emma). Singapurlu bir girişim olan AiTreat’in bir ürünü olan Emma hastalara masaj terapisi sağlamak için tasarlanmış tek kollu bir robottu.
Günlük Yaşamda Modern Robotik
Robot teknolojisinin bu otomatik makineleri tekrarlayan el emek işçiliğinin yerini almaya başladı. Örneğin, nakliye endüstrisinde, ortalama bir kutuyu eksiksiz (balonlu ambalaj, bant ve barkod dahil) bir araya getirmesi 15 saniye sürer.
İnsanın bir kutuyu monte edebilmesi için aşinalık, teknik ve hız gerektirir. Böyle bir iş için yüksek bir maaş ödenme şansı yoktur.
Kutu montajı örneğinde olduğu gibi el emeğinin yerini alan robotikler, insanlara sektörde daha üst düzey iş fırsatları yaratmaya başladı. Daha fazla beceri gerektiren pozisyona geçen işçiler daha yüksek maaş alma şansına sahip oldular.
2000’li yıllardan bu yana teknolojilerdeki ilerlemeler, daha gelişmiş otomasyona ve yapay zekâ kullanımının önünü açtı. Otomatik makineler, tek bir eylemi defalarca gerçekleştirecek şekilde programlandı. Bu makinalar bugün imalat, tarım, denizcilik, askeriye ve uzay araştırmaları alanlarında kullanılmaktadır.
Yapay Zekâ alanındaki son gelişmeler, arama motorları için arama sorguları üreten ve hatta FBI için şifreleri kırabilen yazılımların gelişmesine yol açtı. Robot teknolojisinin geleceğine baktığımızda, yapay zekâ ile muhtemelen büyük gelişmelere yol açacaktır.
Netflix ve Hulu gibi isteğe bağlı video web siteleri, izleyicilerin istediği tür ve şovları önermek için yapay zekaları kullanarak önceden tahmine dayalı analizler yapmakta ve önerileri kümeleyen algoritmalarla müşteri memnuniyetini artırmaktadır.
İşletmeler yapay zekâ ile ürünler ve hizmetler hakkında kamuoyunun görüşlerini derinlemesine incelemek için duyarlılık analizi yazılımını kullanmaya başladılar.
Robot Teknolojisinin Geleceği: Buradan Nereye Gidiyoruz?
İnovasyon oranın yüksekliği nedeniyle robotik teknolojisinin geleceği hakkında tahminde bulunmak zor. Bununla birlikte, robotların büyük olasılıkla evde ve iş dünyasında daha büyük bir rol oynayacağı öngörülüyor.
Google Home, Amazon Echo ve Apple’ın Siri’si gibi ürünler son yıllarda popülerlik kazandı. Akıllı evler, elektrik faturalarından tasarruf etme, konforu artırma ve güvenliği iyileştirme vb. konularda büyük kolaylıklar sağladı.
Microsoft, Google ve Amazon da iş dünyası için daha büyük teknolojiler geliştirmeye devam ediyor. Örneğin, Microsoft Office 365 kullanıcıları artık başka bir uygulama kullanmadan Microsoft Teams içinden iş aramalarını alabiliyor ve yapabiliyor.
40 dile kadar gerçek zamanlı çeviri yapan Google’ın Pixel Buds’u dünyada büyük değişime neden olan inovasyon oldu.
Artık otomatik robotların da imalat ve nakliye endüstrileri dışında daha yaygın hale gelmesi bekleniyor. Sağlık, lojistik ve kamu hizmetlerinde çalışan% 35’e varan kuruluşun otomatik robotların kullanımına başlaması bekleniyor.
Kendi kendine giden arabalar gibi teknolojilerdeki yeniliklerin gelecekte büyük bir pay alma olasılığı daha düşük görülüyor. Dürtüsel insan sürücüler ile dikkatli sürücüsüz arabaların bir arada bulunmanın zor olabileceğini görünüyor.
Uzay araştırmaları, robotiklerin gelişiminin beklendiği başka bir alan oldu. Örneğin, NASA’nın en yeni gelişmelerinden biri olan ISS Robotik Harici Amonyak Sızıntı Bulucu, uzay istasyonlarındaki amonyak sızıntılarını tespit ediyor. Diğer tür sorunları tespit etmek, onarmak için bir robot kullanmak, NASA’nın mürettebatının tehlike riskini azaltılabilecektir.
Bu yenilikler hızla gelişmeye devam edecek ama tabii ki bilim kurgunun öngördüğü karanlık şekilde değil. Aksine, otomasyon ve programlamadaki atılımlar, insanların her konuda yaşam kalitelerini yükseltecek şekilde olacaktır.
Not: Makale, Cutting Tool Engineering ve CTE Publications Inc. Dergisinin şu anki yayıncısı Dennis Spaeth tarafından yazılmıştır. Makale ilk olarak CTEMag.com’da yayınlanmıştır.
Çeviri: Bülent Pekardan
Kaynak
realmofhistory