TARİH ÖNCESİ İNSANLARI TİBET PLATOSU’NA YERLEŞMİŞ

Dünya’ nın üçüncü kutbu olarak bilinen, Tibet Platosu özellikle insan tarihine ilişkin birçok alanda ilgi odağı olmuştur. Son birkaç on yıl içinde, Tibet Platosu’na insan işgalinin tarihi hakkındaki bilgi birikimimiz, arkeolojik, genetik ve yer bilimleri çalışmalarında kaydedilen ilerlemenin sonucu olarak önemli ölçüde gelişmiştir.

Bununla birlikte, birçok çeşitli görüş, farklı yaklaşımlar kullanılarak ve farklı materyallere dayalı çalışmaların bulguları ile birlikte var olan başlıca farklılıklar sonucunda devam etmektedir. En son yapılan çalışmada, yüksek rakımlı çevrelere insanın uyumu ve Tibet Platosu hakkındaki insan tarihinin önceki çalışmaları kapsamlı bir şekilde gözden geçirilerek yapılmıştır.

Bu çalışma, “Science China: Earth Sciences” son sayısında, “Tibet Platosuna tarih öncesi insan göçü, olası düzenekler ve tarih” başlığı altında yayınlanmıştır. Bu araştırma, Lanzhou Üniversitesi, Gansu İli Kültürel Miras ve
Arkeolojik Araştırma Enstitüsü, Çinghay Kültürel Mirası ve Arkeolojik Araştırmaları Koruma Enstitüsü ve Tibet Kültürel Mirasa Sahip Çıkma Enstitüsü öncülüğünde yapılmıştır.

Tibet Platosu’ndaki tarih öncesi insan dönemi, son zamanlarda sıkça tartışılan bir konudur. Son çalışmalar sadece çok miktarda arkeolojik materyal ve Tibet insanları hakkında genetik bilgi kazandırmamış, aynı zamanda çeşitli varsayımlar ileri sürmüşlerdir. Bu çeşitli materyallerin ve elde edilen sonuçların acilen kapsamlı bir analizi
gerekmektedir.

Tibet Platosu’nda eski tarih öncesi arkeolojik çalışmaların tümünün incelenerek ve yeniden analizi yapılarak, bu çalışma Tibet Platosu’na insan göç tarihini yeniden yapılandırır ve ilgili olası düzenekleri tartışmaktadır. İnsanların ilk olarak HeHuang Vadisi üzerinden Batı Lös Platosu’nun yanındaki, Kuzeydoğu Tibet Platosu’na geldikleri ve daha sonra daha güneye merkez platoya taşındıkları öne sürülmektedir.

Bu süreç dört aşamadan oluşmaktadır. (1) Son buzul döneminin iklimsel iyileşmesi sırasında (1511.6 ka BP), Yontma Taş Devri’ndeki (Paleolitik Çağ) avcıtoplayıcılık gelişmiş mikrolitik teknoloji ile ilk olarak Kuzeydoğu Tibet Platosu’na yayılmıştır. (2) Holosen Dönemi’nin( Tarım Devri) ilk zamanlarında (11.66 ka BP), Orta Taş Çağı (Mezolitik Çağ) avcıtoplayıcıları geniş çapta dağılmışlardır ve yöredeki düşük rakımlı bölgelerde geliştirilen darı ( bir çeşit bitki) tarımı ile güneye doğru platonun iç kesimlerine yayılmışlardır. (3) Holosen Dönemi’nin ortalarında, Cilalı Taş Devri’ndeki darı çiftçileri kuzeydoğu ve güneydoğu plato alanlarındaki düşük rakımlı nehir vadilerine yayılmışlardır. (4) Holosen’in son zamanlarında, Tunç Çağı’ndaki arpa ve buğday çiftçileri Tibet Platosu’nun yüksek rakımlı bölgelerine yerleşmişlerdir. Yine de, Son Buzul Dönemi’nde Tibet Platosu’ndan
önce bildirilen tüm yontma taş devrindeki yerlerin daha fazla incelenmesi gerekir. Bu çalışma, Tibet Platosu’na insan işgalinin tarihine ilişkin bilgileri ve bulunan arkeolojik bulguların yeniden kapsamlı bir analizini sunmaktadır. Aynı zamanda, insanların plato üzerinde nasıl yayıldıklarından söz etmekte ve Lös ve Tibet Platosu üzerinde bulunan insanlar arasındaki yakın ilişkiyi desteklemektedir.Bununla beraber, bu çalışma Tibet Platosu’nun insan işgal tarihinin incelenmesiyle ilgili güncel sorunların altını çizmektedir ve bunlara olası çözümler önermektedir. Konu hakkında daha fazla bilgilendirici araştırmanın yanı sıra, sonuçlar yüksek rakımlı çevrelere insan uyumunun
çalışmaları için önem taşımaktadır.
Çeviri: Gözde Yıldırım

Kaynak: archaeologynewsnetwork