Avrupa dünyasının temelini oluşturan, Roma İmparatorluk Çağı’nın dört ürünü içinde Hıristiyanlık’taki süreklilik en çok göze çarpanıdır: Hıristiyanlık dogması ve Hıristiyan kilise hukuku Geç Roma döneminde ortaya çıkmıştı ve bu yeni din daha sonra Germen ve Slav kökenli topluluklarda da aynı kavram ve olgular çerçevesinde yayıldı. Roma İmparatorluğu’nun Batı ve Doğusundaki farklı siyasal gelişmeler ve oluşumlar, “dünyevî ve ruhani iktidar” bağlamında, Katolik ve Ortodoks kiliselerinin biçimlenmesinde çok etkileyici bir güç oldu. İmparatorluğun Batıda, Doğuya göre daha erken bir zamanda sona ermiş olması Katolik Kilisesi ve Papa’ya dünyevi iktidardan bağımsız olma konusunda Doğudaki Ortodoks Kilisesi’nin ulaşabildiğinden çok daha geniş bir alan ve olanaklar sağlarken; Doğuda Konstantinopolis patriarkhes’inin hiyerarşik olarak imparatorun altında olması, doğu ve güney Slav devletlerindeki Ortodoks kiliseleri için örnek oluşturdu. Roma’nın Doğusu ve Batısı arasındaki farklılıkların etkisi, Ortodoks kiliselerinde halk dillerinin kullanımının gelenekselleşmesinde; Katolik Kilisesi’nde ise, Latince’nin ibadette ve yüksek öğrenimde evrensel dil olarak kullanılmasında da görüldü.
Batı Avrupa’da siyasal egemenliğin Frank ya da Alman krallarına; Doğu Avrupa’da ise, Ortodoks Hıristiyanlık üzerindeki evrensel egemenlik hakkının Rus çarlarına aktarılması düşüncesi (translatio imperii) “Roma İmparatorluğu” kavramından kaynaklanmıştı.
İlgili Yazılar
Romalılar’ın Avrupa dünyasını derinden etkileyen en özgün yaratımı ise, oluşumu yüzyıllar boyunca sürmüş olan “Roma Hukuku” idi. Romalı hukukçular başlangıcı İmparator Augustus dönemine kadar geriye giden bu hukuk üzerinde İmparator Hadrianus zamanındaki bir yönetim reformu çerçevesinde çok ayrıntılı bir biçimde çalışmışlardı. Nihayet Geç Antik Çağ’da bu uzun süren çalışmaların meyvaları alınmaya başladı ve bunlar “İmparator Iustinianus’un ünlü hukuk kodifikasyonu (Corpus iuris civilis)” olarak daha sonraki dünyaya aktarıldı. Bu kodifikasyon, giriş niteliğindeki sistematik bir ders kitabı olan Institutiones’in yanı sıra, imparator fermanlarının toplandığı Codex Iustinianus ile önemli Romalı hukukçuların yazılarının özetleri olan Digesta’dan oluşur. Digesta bugün artık doğrudan doğruya geçerli hukuk olmasa da, günümüz Avrupa özel hukuku esas itibariyle onun temeli üzerine kurulmuş bulunmaktadır.
TARİH DERSLERİ: ANTİK ROMA VE MİRASI – 2
TARİH DERSLERİ: ANTİK ROMA VE MİRASI – 4
Prof. Dr. Bülent İPLİKÇİOĞLU