Nereye Dergisi
Arkeoloji, Tarih, Gezi, Seyahat ve Yaşam Kültürü Dergisi

Şehitlik Kavramının Doğuşu: Antik Düşünce Modern Dini Şiddeti Nasıl Anlatıyor

Şehit kelimesinin kendisi orijinalinde İsa’nın hayatına ve yeniden dirilişine tanıklık eden havariler için kullanılan Yunanca “şahit” kelimesinden ortaya çıkmıştır.

1 3.414

“Şehit” kelimesi İngiliz dilinde en duygusal kelimelerden biri haline geldi. Hatıraları kutsal sayılır, bayram günlerinde anılırlar, isimleri ibadet yerlerine, okullara ve hastanelere verilir. Hal böyle olunca, kalabalık alışveriş merkezlerinde, patlayıcı yüklü arabalarda kendilerini patlatacaklarını iddia edenler konser salonundaki diğer insanların ve kendi vücutlarını mahvederler, araçları toplu katliam malzemelerine çevirirler ve şehrin sokaklarında bıçaklar ve makineli tüfekler ile insanları öldürüp sakatlarlar. Çoğu bir teröristin iddiasını şehit olarak protesto edecektir. Kendi tehlikeli intiharlarının sadakat ile bir alakası yoktur fakat inançları için zulme uğrayanların pasifliği ve cesareti çağlar öncesine dayanmaktadır.

Şehitliğin tarihi açıkça tanımlanmamış. Şehitlik ideolojisine her zaman karşı çıkıldı ve uzun zamandır diğer insanlara karşı suç işleme potansiyeli var. Şehit kelimesinin kendisi orijinalinde İsa’nın hayatına ve yeniden dirilişine tanıklık eden havariler için kullanılan Yunanca “şahit” kelimesinden ortaya çıkmıştır. Daha sonra Hıristiyan oldukları söylenen tutuklu ya da yargılanmakta olanları tanımlamak için kullanıldı. İkinci yüzyılın yarısına kadar inançlarından dolayı idam edilenlere bahşedildi. Hristiyanlar ilkeleri için ölmeye gönüllü olanlara tek hayran olanlar değildi. Filozof Sokrates “Tanrı’yı tanımayı reddettiği ve “Atina’nın gençliğine kötü örnek olduğu” için M.Ö 399 yılında haksız yere idama mahkûm edildi.

### Hristiyanlıkta Hac ve Hacılık Kavramı Tam Olarak Neyi İfade Ediyor

### Hristiyanlığın Doğuşu ve Yayılışı Nasıl Oldu

“Sokrates’in ölümü” (1787)/ Jacque-Louis David

Fakat Sokrates ve arenada şehit edilenler arasında dikkat çekici bir fark vardı. Filozof emin olmasa da öbür dünyaya inanıyordu. Fakat şehit öbür dünyanın olduğundan emindi. Aslında şehit sadece öbür dünyadan değil aynı zamanda cennette kurtuluşa ve ödüle de inanıyordu. Bu inanca örnek ikinci yüzyılda Suriye kralı Antiochus Epiphanes tarafından Musevi kurallarına karşı gelmeyi reddettikleri için idam edilen Yahudi aile Kutsal Maccabees’di. Ölürken Maccabees zaferi iddia etti ve şöyle dedi:

“Dünyanın kralı kuralları için ebedi hayat arzusuyla ölen bizler için ortaya çıkacak.”

Hristiyan Şehitleri ve Gönüllüleri

Daha sonra böylesine bir ödülü arzulayanların şehitlik için gönüllü olabilecekleri ihtimali doğdu. Hristiyanların Roma işkencesi en azından üçüncü yüzyıldan önce nadirdi. Hristiyanlar şehir yangınları ve doğal afetler için günah keçisi seçiliyorlar ve hor görülüyorlardı. Hristiyan ismini ulu orta söylemek tehlikeliydi. Ancak bazı Hristiyanlar şehitliği hedeflerler. İkinci yüzyılın sonlarına doğru Asya ilinin valisi Arrius Antoninus İsa ismini ısrarcı bir şekilde, yüksek sesle dile getiren “bir grupta eyaletin tüm Hristiyanları” tarafından karşı çıkıldılar. Çığlığı bastırmadan birçok insanı idam eden Arrius sonunda şöyle konuştu:

“Sizi zavallılar, ölmek istiyorsanız kendinizi asmak için ipler ve atlayabileceğiniz uçurumlar var.”

Günah olan intihar ve gönüllü şehit olma arasındaki yakın ilişki kilise içinde büyük bir tartışma konusuydu. Kartaca piskoposu Aziz Cyprian gönüllü şehitliği eleştirenlerden biriydi fakat kendi hikayesi Hristiyanların işkenceye karşı nasıl davranacakları konusunda fikir ayrılığının ciddiyetini göstermektedir. Üçüncü yüzyılda ardı sıra gelen imparatorlar Tanrı’nın yardımını elde etmek için gerekli olduğu düşünülen kurban törenlerine katılmak için tüm konuları zorlamak için çaba harcadılar. Reddeden Hristiyanlar yenilenen işkencelerin kurbanı oldular. M.S 249 yılında Cyprian bu dini paylaşanların bazılarının korkak olarak nitelendirildiği bir hareket olan otoritelerden kaçmak için Kartaca’dan sürülmeyi seçti. Fakat Cyprian cesaretliydi ve M.S 258 yılında arenada şehit olmayı kendisi kabul etti.

Maacbees ailesinin şehitliği (1863) Antonio Ciseri

Teröre Doğru

İlgili Yazılar

Açıkça günah olan ölümün kasıtlı bir şekilde planlanmasıdır. Saygın kişi Tanrı tarafından şehitlik ile ödüllendirilecektir. Birinin kendi çabaları ile şehitliği elde etmesi için bir başkaldırı yöntemiydi. Ancak bu zamana kadar sadece şehitlik için gönüllü olmayıp aynı zamanda ona teşvik edenler de vardı. Putları kırdılar, pagan törenlerini rahatsız ettiler ve meydana gelen şiddette öleceklerini bilerek tapınak rahiplerine saldırdılar. Şehitlik ideolojisi zamanla değişti, bazı şehitler sadece Tanrı için ölmediler aynı zamanda onun ismini öldürüp terör estirdiler.

Böyle inanışlara her zaman karşı çıkıldı. M.S 300 yılında Elvira Konseyi’ndeki piskoposlar putları kırmak için intikamda öldürülenlerin şehit ismini inkâr ettiklerine karar verdiler. Fakat piskoposlar bu yargının toplantılarının militan öğelerini sıklıkla tekrar ettiler. Tehlikeli ve süregelen bir gelenek doğdu.

İmparator Antoninus Pius’un portresi

Şehitlik İbranice’de Kiddush Ha-Shem (kutsal ismin takdisi) , Arapça’da Shahada (tanık, şahit) olan Semavi dinlerin ortak geleneği haline geldi. Ancak her biri için şehitlik değişen tanımın ve yasallığının tartışmalı bir kavramı olmuştur. Ancak şehitlik tarihinde şuan İslamcı terör saldırılarına teşvik eden eski bir şiddet geleneğini barındırmaktadır. Son derece laik bir toplum olarak bunu anlamak zor olabilir. Canlı bombaların bilmecesine dünyevi cevaplar daha mantıklı gözükebilir: Onları kim radikalleştirdi?

Beyin yıkamada (endoktrinasyon) internet nasıl bir rol oynadı? Sosyoekonomik şartlar teröristleri nasıl ortaya çıkardı?

Fakat bilmecenin parçaları maneviyat ile de ilgilidir: Öbür dünyada sonsuz ödül vaadi.

Bu dini bir sorudur ve dini topluluklar arasında etkisi olanlar bunu ele almalıdırlar. Elvira’daki piskoposlar gibi teröristlerin şehit olamayacakları konusunda açık olmalılardır.

Placidus ve Flavia’nın şehitliği (1697-1708) Francesco Solimena
METRO ÇALIŞMALARINDA 2 BİN YILLIK KALINTILAR ORTAYA ÇIKARILDI
AŞKIN GÜNÜ – SEVGİLİLER GÜNÜ’NÜN KARMAŞIK KÖKENLERİ

Çeviri: Belgin Avşar

Kaynak: ancient-origins

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

1 yorum
  1. M. diyor

    Konu ne kadar ilgi çekici olsa da tahminimce üstün körü bir çeviri ile derlenmiş. Dolayısıyla yazıyı okurken dikkat dağıtıyor.

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More