Nereye Dergisi
Arkeoloji, Tarih, Gezi, Seyahat ve Yaşam Kültürü Dergisi

Maya Kodeksleri: Yıkılmış Bir Uygarlığın Geriye Kalan Değerli Tarihi

Maya Kodeksleri'nin üçü bulundukları üç şehir olan Dresden, Paris ve Madrid olarak adlandırılmaktadır. Büyük ihtimalle dördüncüsü doğruluğu için hala incelenmekte.

0 7.215

Mayalar M.S 600-800 yılları arasında gelişen güçlü bir Kolomb öncesi uygarlıktı. Okuyup yazabiliyorlardı ve piktogramlar, oymalar ve fonetik sunumlar içeren karmaşık bir dilleri vardı. Bazılarının tarihlerinin 800 yılını anlattığı iddia edilen kodeks adlı kitapları bile ürettiler. Ancak bu kitapların içerikleri misyonları ile çelişiyordu, İspanya’dan 16. yüzyıl ortası Fransiskan misyonerler sistematik fetihleri ve Güney Amerika’nın kolonileştirilmesi sırasında bu kodekslerin neredeyse hepsini yok ettiler. Bu önemli belgelerin sadece üç ya da dört tanesi günümüze ulaşmıştır fakat bu bile Mayalıların dünyasına paha biçilemez bir bakış sağlar.

Hayatta Kalmayı Başaran Maya Kodeksleri

Yıllarca kodekslerin agav lifinden yapıldığı düşünüldü fakat 1910 yılında aslında incir ağacının iç kabuklarından yapıldıkları keşfedildi. Uzun şeritlere yazılan kodeksler daha sonra saklanmak için akordeon şeklinde katlandı. Geriye kalan Kodeksler Maya astronomisi, astrolojisi, dini ve törenleri hakkında bilgileri içeriyor.

Kodekslerin üçü bulundukları üç şehir olan Dresden, Paris ve Madrid olarak adlandırılmaktadır. Ve büyük ihtimalle dördüncüsü doğruluğu için hala incelenmekte. Kodeksler muhtemelen M.S 12. yüzyıldan daha önce yazılmış olamazlar, bu Mayalıların ilerleyen zamanlarında yazıldıkları anlamına gelmektedir. Fakat çok daha eski kitaplardan kopyalanmış olmaları muhtemeldir. Arkeoastronom Anthony Aveni’ye göre kodeksler genellikle onları astronomik olaylar ile ilişkilendiren tören tarihlerini düzenlemek için kullanılıyordu. Kodekslerdeki her bir sayfa genellikle bir tanrıyı betimliyor ve Tanrı’nın ne yaptığını betimleyen bir dizi oymayı içeriyordu. Bu sayfalar aynı zamanda Mayaların ay ve güneş tutulmalarını, ayın evrelerini Mars ve Venüs’ün hareketlerini tahmin etmelerine olanak sağlayan sayıların listelerini de içeriyordu. Diğer sayfalarda kehanet ve işaretler ile ilgili olan tarihler ve oymalar listeleniyordu.

Tutulmaları, seli ve çoğaltma tablolarının betimleyen 6 sayfalık Dresden Kodeksi

Dresden Kodeksi

Dresden Kodeksi günümüze ulaşan Maya Kodekslerinin en tam olanıdır. Özel bir koleksiyoncudan satın alındıktan sonra 1739 yılında Dresden’deki Kraliyet Kütüphanesi’ne geldi. Sekizden fazla yazmadan üretildi ve Klasik Sonrası Maya Dönemi sırasında M.S 1000 ve 1200 yılları arasında bir zamanda oluşturulduğuna inanılıyor. Kodeks temelde yılın günleri, takvimler, çiftçilik, kehanetler ve benzeri şeylerle ilgili olduğu için astronomi ile ilişkilidir. Bunun yanı sıra hastalıklar ve tıp ile ilgili kodeks parçası da bulunmaktadır. İkinci Dünya Savaşı sırasında Dresden Kodeksi Dresden Ateş Fırtınalarında çok fazla su tarafından yıpratıldı. Bu yüzden kopyalar savaş orijinalinin aksine araştırma için kullanılmadan önce çıkarıldı.

Dresden Maya Kodeksi’nin sayfaları

Paris Kodeksi

Paris Kodeksi’nin 1832’de Bibliotheque Nationale tarafından elde edildiği söylenir. Bilinen ilk kopyası Aglio’nun resimleriydi. Resimler şuan kayıp fakat litografik baskıları Chicago’nun Newberry Kütüphanesi’nde korunmaktadır. Paris Kodeksi ileriki 24 yıl içinde birkaç kez dile getirilmesine rağmen asıl çıkışını Leon de Rosny’in Paris Kütüphanesi’nin bir ofisindeki bir şöminenin yanındaki tozlu bir sepette bulduğu bir kutu içinde keşfettiği söylenen 1859 tarihine kadar gerçekleştirmedi. Bu karmaşık bir kodeks değil fakat on bir iki yönlü sayfanın parçalarını içermektedir. Maya tarihinin geç Klasik ve Klasik Sonrası döneme dayandığına inanılmaktadır. Bu kodekste bulunan bilgiler maya Tanrıları ve ruhları hakkındaki törenler, astronomi, takımyıldızları ve tarihi bilgiler ile ilgilidir.

Bir Klasik Sonrası Maya kitabı olan Paris Kodeksi’nin 23-24. Sayfaları

Madrid Kodeksi

İlgili Yazılar

Madrid Kodeksi bazı bilinmeyen nedenlerle Avrupa’da ulaşıldıktan sonra iki parçaya ayrıldı ve bir süreliğine iki farklı kodeks oldukları düşünüldü. Bu iki parça “Troano” ve “Cortesanius” olarak adlandırılmıştı. Troano Madrid Kodeksi’nin 22-56 sayfalarını, Cortesanius ise 1-21, 57-77 sayfalarını içermektedir. Sonunda 1888 yılında iki parça tekrardan birleştirildi. Bu kodeks yaklaşık M.S 1400 yılı olan geç Klasik Sonrası zamana dayanmaktadır, belki de daha geç bir zamana dayanıyor olabilir. Bu çok az çizilmiş sayfalarını açıklamaktadır. Akademisyenler üzerinde neredeyse yedi farklı yazmanın çalışıldığını buldular. Paris Kodeksi gibi bu kodeks Maya Yeni Yılı ile ilgili olan törenlerin yanı sıra Maya Tanrıları hakkındaki bilgileri içerir. Avlanma ve çömlekçilik yapmak gibi günlük Maya aktivitelerinin yanı sıra onlarla ilişkili olan Tanrılar ve yılın farklı günleri hakkında bazı bilgiler de vardır. Madrid Kodeksi şuan İspanya, Madrid’de Amerika Müzesi’ndedir.

Madrid Kodeksi. Maya Kodeksi aynı zamanda Tro-Cortesianus olarak da bilinmektedir

Dördüncü Kodeks

Dördüncü ve yakın zamanda keşfedilen kodeksin gerçekliği hala tartışılmaktadır. Şuan Mexico City’de olan Grolier Kodeksi 1965 yılına kadar keşfedilmedi. Bir zamanlar çok daha büyük olan parçalanmış on bir sayfayı içermektedir. Bu kodeksin keşfi Meksikalı koleksiyoncu Dr. Jose Saenz’in Orta Amerika’ya getirildiği ve kodeksi içeren kalıntıların hediyeleri ile birlikte sunulduğu Michael Coe’nin “Maya Şifresini Kırmak “ eserinde belgelenmiştir. Eserlerin mağara yakınından geldiği söylenmektedir. Dr. Saenz kodeksi oradan 1971’de Grolier Kulübü’nde Michael Coe tarafından gösterildiği New York’a getirdi. Kodeks şuan Meksiko City’de bir mahzendedir. Diğer kodeksler gibi astroloji ile ilgilidir.

Sağda Grolier Kodeksi, sayfa 6 / Solda Grolier Kodeksi, sayfa 7
ANTİK MAYALILARIN KAN AKITMA RİTÜELİ

Çeviri: Belgin Avşar

Kaynak: ancient-origins “The Maya Codices: The Precious Remaining History of an Eradicated Civilization

By Veronica Parkes

Resources

FAMSI. 2012. Maya Hieroglyphic Writing: The Ancient Maya Codices. [Online] Available at: http://www.famsi.org/mayawriting/codices/marhenke.html

Minster, Christopher. 2017. The Four Surviving Maya Codices. [Online] Available at: https://www.thoughtco.com/maya-books-overview-2136169

Zorich, Zach. 2012. The Maya Codices. [Online] Available at: http://www.archaeology.org/issues/44-1211/features/305-groiler-dresden-code

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More