Geçtiğimiz yıllarda, Weizmann Enstitüsü ve İsrail Eski Eserler İdaresi bilim adamları tarafından ortaklaşa düzenlenen; Celile’de bulunan Neolitik döneme ait bölgelerde yapılan arkeolojik araştırmalar sırasında bulunan bakla tohumları 10,000 yıl önce bölgede yaşayan insanların beslenme alışkanlıklarıyla ilgili, bizlere önemli bilgiler vermektedir. Bu bölgede bulunan tohumlar o zamanlarda yaşayan insanların genelde bakla, mercimek, bezelye ve nohut tükettiklerini göstermektedir.
Çalışma; Weizmann Enstitüsünden arkeobotanist Valentina Caracuta, Dr. Ellisabetta Boaretto ve Dr. Lior Regev ile İsrail Eski Eserler İdaresinden arkeologlar Dr. Kobi Vardi, Dr. Yitzhak Paz, Dr. Hamoudi Khalaily, Dr. Ianir Milevski ve Dr. Omri Barzilai tarafından yürütülmektedir.
Celile’de geçtiğimiz yıllarda, Neolitik sitlerde yapılan kazılarda bulunan baklagiller tohumlarının çokluğu bu tahıl türünün çok fazla tüketildiğini göstermektedir. Weizmann Enstitüsünde bulunan Kimmel Center’da yapılan karbon testi çalışmaları; tohumların M.Ö. 9.890 ile 10.160 yılları aralığında kullanıldığını göstermektedir. Kazılar esnasında bulunan, çok iyi korunmuş olan bu tohumlar kabuğu ayıklandıktan sonra tahıl ambarlarına konulmuşlardır. Tohumların boyları birbirine eşittir ki bu da bize metodik olarak yetiştirildiklerini ve aynı zaman dilimi içerisinde hasat edildiklerini göstermektedir.
İlgili Yazılar
Araştırmacılara göre; tohumları bir depoda saklamak, uzun vadeli bir tarımsal planın varlığına işarettir ve aynı zamanda bu tohumların sadece tüketim amaçlı değil ayrıca gelecek yıllarda kullanılmak üzere saklandığını göstermektedir.
Araştırmacılara göre ayrıca; ‘’Şu an yaşamımızın bir parçası olan bu bitki türlerinin ilk olarak ehlileştirildiği yerlerin ortaya çıkarılması araştırmaya inanılmaz katkıda bulunmuştur. Tahılların günümüzde de inkar edilemeyecek besleyici özelliklerine rağmen, görünüşe göre; bölgede yaptığımız incelemelerde(Ürdün Nehrinin Batısı) aslında ilk ehlileştirilen tahılın, protein ve besin deposu olan baklagiller olduğunu görmekteyiz. Tarımsal devrim olarak bilinen ilerleme bu dönemde meydana gelmiştir: Doğu Akdeniz Ülkeleri boyunca farklı hayvan ve bitki türlerinin ehlileştirilmiştir ki bu da günümüzde Celile olarak bilinen bölge prehistorik dönemde tahıl üretiminin ana merkeziydi. Bu binlerce yıl devam eden bir süreçti ki bu zaman diliminde bazı vahşi türlerin karakteristik özellikleri değişti ve ehlileştirilmiş bitki türleri meydana geldi. Günümüze kadar yapılan tahıl üretiminin çoğu Celile bölgesinde yapıldı.’’
Arkeologlara göre; gelişmiş tekniklerle yapılan araştırmalarda, bu tahılların M.Ö. 10,125-10,200 yılları arasında tarihlendiği görülmektedir ki bunlar dünya üzerinde bulunan, ehlileştirilmiş en eski baklagiller tohumlarıdır.
Haber Düzenleme: Aykut Yanıç