Nereye Dergisi
Arkeoloji, Tarih, Gezi, Seyahat ve Yaşam Kültürü Dergisi

Kötü Kadın “Lilith” İyi Kadın “Havva” Bölüm – 2

Lilith cinsel ilişki sırasında ve özellikle ilk gecede çiftler için tehlike oluşturan bir varlıktır. Bu tehlike sadece birliktelik döneminde değil doğum sonrası içinde geçerlidir. Yeni doğan bebeklerin Lilith’den korunması gerekmektedir.

0 8.320

M.Ö. 6. yüzyılda önemli bir Yahudi kolonisi olan Nippur’da yapılan kazılarda M.Ö. 7. yüzyılın sonlarına tarihlenen bazı kâseler bulunmuştur. Kaseler üzerinde yer alan, kabaca çizilmiş Lilith tasvirleri çıplak, uzun saçı ve kanatsızdır. Genital bölgesi ve bilekleri işaretlidir. Talmud Anlatıları elit kesimin Lilith hakkında ki görüşlerini anlatırken, bu kâseler bizlere Lilith’in sıradan insanlar için olan karşılığını göstermektedir. Lilith cinsel ilişki sırasında ve özellikle ilk gecede çiftler için tehlike oluşturan bir varlıktır. Bu tehlike sadece birliktelik döneminde değil doğum sonrası içinde geçerlidir. Yeni doğan bebeklerin Lilith’den korunması gerekmektedir. Kapı eşikleri, kemerler ve nişler Lilith’in avlandığı yerlerdir bu sebeple bebekler yalnız bırakılmaz. Lilith bebekler için olduğu kadar ergenliğe girmiş genç erkekler ve yetişkin erkekler içinde bir tehlike unsurudur. Geceleri, Lilith erkekler ile birlikte olur ve bu insan erkeklerin spermleri ile yeni iblisler doğurur. Bu sebeple Lilith erkekleri, kadınlardan kıskanır. Evli çiftlerin yeni doğan çocuklarından nefret eder, ilk fırsatta onlara boğmak, kanını emmek, hastalık bulaştırmak gibi amaçlar ile saldırır. Üstelik bu saldırılar çocuk doğmadan öncede gerçekleşebilir.  Kadınlara görülen kısırlık, düşük gibi musibetlerin kaynağı da Lilith’dir.  Günümüzde Anadolu’da yaşayan Albastı ve Al Gelin isimleri ile anılan varlığın Nippur Kâselerinde bahsedilen Lilith ile benzerlik göstermesi bu geleneğin nesilden nesile aktarıldığı ve günümüze kadar geldiğini bize göstermektedir. Bu sebeple Anadolu’da yeni doğan bebekler asla yalnız bırakılmazlar, yanlarına bıçak, muska ve Kuran-ı Kerim gibi nesneler bırakılarak kötü varlıklardan korunmaya çalışılır. Hatta bazı araştırmacıların ‘al’ kelimesini Sümerlerin alu kelimesine bağlamak suretiyle, al ruhu inanışının Sümerlerden geldiğini savunan görüşü desteklemek istediklerini de belirtir. Bu görüş, Sümerlerdeki yeni doğan bebeklere ve loğusa kadınlara musallat olan ve bebekleri öldüren Lilith figürünü çağrıştırır.

lamia-efsanesi

Yunan mitolojisinde Lamia, çocuk katili olmasından dolayı Lilith ile karşılaştırılabilir. Lamia, Zeus ile ilişki yaşamıştır ve bu ilişkinin sonunda çocukları olmuştur. Fakat Zeus’un kıskanç karısı Hera tarafından bu çocuklar öldürülmüştür. Bu olaydan sonra Lamia çocuklu annelere ve çocuklara düşman olur, çocukları kaçırır ve mağarasında yemeye başlar. Lamia’nın vücudu yılandır fakat göğüsleri ve kafası insan formundadır. Her iki mitolojik figür de yasak aşk yaşamış ve ilişkileri sonucuna doğan çocukları tanrısal bir güç tarafından öldürülmüş, bunun üzerine annelere ve bebeklerine düşman olmuşlardır.

lamia

Babil’de yapılan kazılar sonucunda M.S. 4.ve 6.yüzyıllara tarihlenen bazı tabaklar bulunmuştur. Bu tabakların üzerinde tılsımlı sözler yer almaktadır. Söz konusu tabaklar neredeyse bütün Yahudi ailelerin evlerinin girişlerine ve yatak odalarına gömülü halde bulunmuştur. Bu tabakların işlevi üzerinden geçen iblisleri yakalamak ve onları hapsetmektir. Söz konusu tabakların benzeri daha öncede belirttiğimiz gibi hemen hemen aynı bölgede yer alan Nippur’da da bulunmuştur. 

Bu noktaya kadar incelediğimiz eski metinlerde ve buluntularda hep Lilith’in kişiliği ve fizyonomik özelliklerinin ön plana çıkarıldığını gördük. Fakat bu söz konusu metinlerde Lilith’in yaratılışı veya doğumu hakkında herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. 13.yüzyıla gelindiğinde ise Alphabet of Sirach’da Lilith’in yaratılış mitinin konu edildiğini görüyoruz.

lamia-karakteri

Kötü Kadın “Lilith” İyi Kadın “Havva” Bölüm – 1

KÖTÜ KADIN “LİLİTH” İYİ KADIN “HAVVA” BÖLÜM – 3

Devam Edecek…

Yazı: Uğurcan Uludağ, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klasik Arkeoloji, Yüksek Lisans Öğrenci,

u-can@windowslive.com

KAYNAKÇA

Patai  1964 R. Patai, ‘’ Lilith ‘’ The Journal of American Folklore, Vol 77,  295 – 314.

İlgili Yazılar

Hoffeld 1968 J. M. Hoffeld, ‘’ Adam’s Two Wives ‘’ The Metropolitan Museum of Art Bulletin, Vol 26, 430-440.

Russel – Briggs 1981 W . M. S. Russell ve K. M. Briggs, ‘’ The Legends of Lilith and of the Wandering Jew in Nineteenth-Century Literature’’ Folklore, Vol 92, No. 2, 131 – 140.

Dan 1980 J. Dan, ‘’ Samael, Lilith, and the Concept of Evil in Early Kabbalah ‘’ AJT Review, Vol 5, 17-40.

Kitab-ı Mukkades

Graves – Patai 1965 R. Graves – R. Patai, ‘’ Hebrew Myths: The Book of Genesis’’ The Journal of American Folklore, Vol 78, 356-358.

Zohar

Rosenberg  2006 Rosenberg, Dünya Mitolojisi – Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi, Ankara, 2006, s. 22.

Acıpayamlı 1974 O. Acıpayamlı, Türkiye’de Doğumla İlgili Adet ve İnanmaların Etnolojik Etüdü, Yayın No.68, Araştırmalar Serisi No.57 Erzurum, 1974, s. 11.

Erhat 1993 A. Erhat, Mitoloji Sözlüğü, İstanbul 1993.

Özbay 2004 E. Özbay, ‘’ Adem – Havva – Lilith Figürleri İzlediğinde Bir Olanaksızlık Miti: Aşk ‘’ İdil Dergisi, Cilt 2, Sayı 10, İzmir, 2004 , sayfa 45, 46.

Lesses 2001 R. Lesses, ‘’ Exe(o)rcising Power: Women as Sorceresses, Exorcists, and Demonesses in Babylonian Jewish Society of Late Antiquity’’ Journal of the American Academy of Religion, Vol 69,  343-375.

Gaines 2014 J. H. Gaines, ‘’Lilith’’ Bible History Daily, Sayı Eylül 2014.

Ercan 2014 C. A. Ercan, ‘’Mitolojide Çocuk Katili Kadınlar: Lilith, Lamia, Medea’’ Zeitschrift für die Welt der Türken, Vol 5, No 1, s. 97.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More