“Komedinin Babası” Aristofanes’in Hayatı ve Günümüze Getirdikler
Komedi yazan birçok oyun yazarı olduğunun kesin olarak bilinmesine rağmen, bunların en çok tanınanı, bazen "Komedinin Babası" olarak da nitelendirilen Aristofanes'tir.
Aristofanes’in Tartışmalı Oyunları: Antik Yunan’ın Komedi Ustası Nasıl Bir Miras Yarattı
Antik Yunanistan tiyatrolarında, en belirgin üç tiyatro formundan biri komediydi (diğer ikisi ise trajedi ve satir oyunlarıydı). İskenderiyeli dilbilim uzmanları Yunan komedisini üç döneme ayırmışlardır; Eski Komedi, Orta Komedi ve Yeni Komedi. Eski Komedinin, Perikles’in Atina’da demokrasiyi başlattığı döneme, yani M.Ö. yaklaşık 450 yılına dayandığı düşünülmektedir. Komedi yazan birçok oyun yazarı olduğunun kesin olarak bilinmesine rağmen, bunların en çok tanınanı, bazen “Komedinin Babası” olarak da nitelendirilen Aristofanes’tir.
Oyunların Arkasındaki Esrarengiz Figür
Yazdığı oyunlarla kıyaslandığında, Aristofanes’in karakteri hakkında oldukça az şey bilinmektedir. Dahası bu oyun yazarı hakkında bilinen birçok şey ancak oyunlarının aralarına serpiştirdiği kendi hayatına yaptığı bazı göndermelerden gelmektedir. Örneğin, daha sonraki oyunlarındaki dolaylı göndermelerden, Aristofanes’in M.Ö. 446-448 yılları arasında doğduğu ve muhtemelen babasının isminin Philippos olduğu ve Aegina adasında yaşadığı tahmin edilmektedir. Fakat yazarın Atina’da eğitim aldığı neredeyse kesindir ve hatta belki de sofist Prodikos’un öğrencisi olduğuna dikkat çekilmektedir.
###Antik Yunanistan’dan Günümüze Tiyatronun Gelişim Süreci Yazımızı Okumalısınız
Aristofanes’in Savaşa Olan Tutumu
Aristofanes Atina’nın Peloponez Savaşı’na katıldığı dönemde de yazmaya devam etti ve hatta oyunlarından bazıları bu savaşa doğrudan gönderme yapıyordu. Örneğin, M.Ö. 424 yılında Lenaia festivalinde birinci olan Şövalyeler, Peloponez Savaşı’nda ünlü bir Atina’lı komutan ve devlet adamı olan Cleon’un bir karikatürüdür.
M.Ö. 411’de yazılmış bir diğer oyunu Lysistrata’da (Lysistrata “Ordu Terhisçisi” anlamına gelir.), Yunanistan kadınları oyuna adını veren karakterin akıllarını çelmesiyle Peloponez Savaşı’nın ateşkesine yardım etmişlerdir. Planlarıysa, iki taraf arasında bir barış antlaşması imzalanana kadar tüm kadınların kocaları ya da sevgilileriyle cinsel ilişkiye girmeyi reddetmesidir (Editör Notu: Şener Şen’in oynadığı Türk filmini hatırladık sanırım).
Sokrates, Esilus ve Euripides’e Başkaldırı
Önceden bahsedilmiş olabileceği gibi Aristofanes’in komedi oyunları sadece Peloponez Savaşı’ndan ibaret değildi. Örneğin, M.Ö. 423 yılında yazılan Bulutlar oyununda ünlü filozof Sokrates ile alay etmektedir. Bu oyunda Sokrates Phrontisterion (‘Düşünhane’ ya da ‘Düşünce Dükkânı’ anlamına gelir.) adında bir yer işleten ve burada öğrencilerine, ‘güzel konuşma’ sanatını öğreten bir sofist olarak tasvir edilmektedir.
M.Ö. 405’te yazılmış bir başka oyunu Kurbağalar’da ise, trajedi yazarları Eshilos ve Euripides hangisinin daha iyi şair olduğu hakkında tartışırlarken tasvir ediliyorlar. Bu tartışmayla da Aristofanes’in Eshilos ve Eueipides’in çalışmalarını eleştirdiği ve alaya aldığı görülmektedir. Aynı zamanda bunun yapılmış en eski edebi eleştiri olduğu düşünülmektedir.
###Antik Yunan Medeniyetinde Seks Hakkında Bilmedikleriniz Bu Yazımızda
Geçmişte Bir Şekilde Aristofanes’i Aldatmış Eleştirel Övgüler…
Aristofanes gerçekte yaşadığı dönemin en başarılı yazarı olmamış olabilir. Tanrı Dionysus onuruna Atina’da yılda bir düzenlenen ve oldukça prestijli bir festival olan Dionysia Şehri’nde sadece Babilliler (günümüzde kayıp) isimli bir oyununun birincilik ödülü kazandığı bilinmektedir. Karşılaştırma olması adına, trajedi yazarları Sofokles ve Eshilus, festivalin Trajedi kategorisinde her biri beşer kere olmak üzere birincilik ödülünü kazandıkları bilinmektedir. Fakat Aristofanes, daha az prestijli Lenaia festivalinde daha büyük bir başarı sağlamıştı; oyunlarının festivalde en az üç kere birincilik kazandığı bilinmektedir.
Eski Komedinin En Ünlü Oyun Yazarı Bir Miras Yaratıyor
Buna rağmen Aristofanes, bugün Eski Komedinin en çok tanınan oyun yazarıdır. Bunun önemli bir sebebi ise kendi döneminde yazılmış birçok eserin günümüzde kayıp olması ya da parçalar halinde korunuyor olmasıdır. Diğerlerinin aksine Aristofanes’in birçok eseri günümüzde bütün halde korunmaktadır. Varlığı bilinen 40 eserinden 11 tanesinin günümüzde tamamlanmış formu mevcuttur. Ayrıca diğer eserlerinden bine yakın bölüm yine günümüzde mevcuttur.
Eserleri Eski Komedinin günümüzde ulaşılabilir tek gerçek örnekleri olduğu için, Aristofanes’e ait oyunlar Yunan dramasının bu türünü tanımlamakta kullanılmaktadırlar. Dahası, Aristofanes’in tarzı, yani çeşitli konulara hicivli yaklaşım, yüzyıllar boyunca Avrupalı yazarlarda bir etki oluşturmuş ve hatta günümüz toplumunda da yankı uyandırmıştır. Bu devam eden etki, belki de Aristofanes’in bıraktığı mirastır.
İNGİLTERE’NİN 10 ROMA AMFİTİYATROSU
ROMA DÖNEMİNDE YAPILMIŞ EN GÜZEL 10 TİYATRO
BİR ARKEOLOGLA SEVGİLİ OLMAK İÇİN YETERLİ 10 BAHANE
Çeviri: Nisrem Akçiğer
References: ancient-origins
classics.mit.edu, 2015. Works by Aristophanes. [Online]
Available at: http://classics.mit.edu/Browse/browse-Aristophanes.html
Lendering, J., 2015. Aristophanes. [Online]
Available at: http://www.livius.org/articles/person/aristophanes/
madeinatlantis.com, 2006. Aristophanes. [Online]
Available at: http://madeinatlantis.com/athens/aristophanes.htm
Mastin, L., 2009. Ancient Greece – Aristophanes. [Online]
Available at: http://www.ancient-literature.com/greece_aristophanes.html
University Press Inc., 2012. Aristophanes. [Online]
Available at: http://www.ancientgreece.com/s/People/Aristophanes/
www.pbs.org, 2015. The Different Types of Greek Drama and their importance. [Online]
Available at: http://www.pbs.org/empires/thegreeks/background/24c.html
www.theatrehistory.com, 2002. Aristophanes and His Comedies. [Online]
Available at: http://www.theatrehistory.com/ancient/aristophanes001.html
www.theatrehistory.com, 2002. Old Comedy. [Online]
Available at: http://www.theatrehistory.com/ancient/bates002.html