Nereye Dergisi
Arkeoloji, Tarih, Gezi, Seyahat ve Yaşam Kültürü Dergisi

Eski İran’ın Altın ve Gümüşten Yapılmış Eşsiz Hazineleri

Oxus Nehri yakınlarında keşfedilen inanılmaz bir hazine, eski İran eserlerinin en değerli koleksiyonlarından biridir

0 6.554

Dağılmış Fakat Unutulmamış: Eski İran’ın Altın ve Gümüşten ilginç Oxus Hazinesi

Oxus Nehri yakınlarında keşfedilen inanılmaz bir hazine, eski İran eserlerinin en değerli koleksiyonlarından biridir. Sadece 180 parça takı, plaka ve küçük heykel ve yaklaşık 200 madeni para yılları aşarak bugünlere geldi, fakat asıl gizlenen eşyalar çok daha büyüktü. Göz kamaştıran altın ve gümüş eserleri içeren hazine, eski zenginliğin etkileyici bir örneğidir. Özenle dekore edilmiş metal işi de M.Ö. 2. ve 3.yy’larda İran’da ne kadar kabiliyetli sanatkârlar olduğunu gösteriyor.

Altından bıyıklı adam heykelcikleri ve kabartmalı ve oymalı gümüşten diğer bir bıyıklı adam. Hepsi Oxus hazinesinden
Altından bıyıklı adam heykelcikleri ve kabartmalı ve oymalı gümüşten diğer bir bıyıklı adam. Hepsi Oxus hazinesinden

Achaemenid ( Cyrus’tan III. Darius’a İran’da hüküm süren hanedan) hazinesinin bölünmesi

Etkileyici Oxus hazinesi, 19.yy’ın sonunda keşfedildi. Ancak metal eserlerin listelendiği ve sergilendiği an ve kazı çalışmaları arasındaki zaman gecikmesi, değerli parçaları tam bir koleksiyon olarak koruma konusunda problemlere yol açtı. Paha biçilmez eserlerin çoğu, sonsuza dek kayboldu. Bazı Oxus eserleri, farklı müze koleksiyonlarında bulunuyor gibi görünüyor, fakat belgeleme eksikliğinden dolayı, asılları olduğuna karar kılmaz imkansız.

John Curtis’ın yazdığı (İngiltere Müzesi tarafından yayınlanmış) Oxus hazinesi, hazinenin bölündüğü bir olayı detaylı bir şekilde anlatıyor. Curtis şunları yazıyor;

    “Hazinenin büyük bir kısmı hemen hemen 1880’de kaybolmuş ve sadece anormal, hatta tuhaf şartlarda tesadüfen kurtarıldı. Oxus hazinesinin 1905 kataloğu ana yayında kalan O.M. Dalton’a göre, muhtemelen hazineyi yerel köylülerden satın alan Bokhara’dan üç tüccar o yılın Mayıs ayında, onunla Kabul’den Peshawar’a seyahat ediyorlardı. Kabul’un doğusunda, hazineyi ve onları alıkoyan yerel kabile üyeleri tarafından saldırıya uğradılar. Ancak köleleri kaçmayı başardılar ve Afganistan’da politik bir subay olan E.C.Burton’ın kampında alarmı çaldılar. Burton, iki emir eri ile kaçtı ve gece yarısından kısa bir zaman önce bir mağarada hırsızlar ile karşılaştı. Onlar da ganimetlerini bölüştürme sürecindeydilerve çoktan üzerine tartışmaya başlamışlardı. Dördü yaralanmış, yatıyordu. Hazinenin büyük kısmının Burton’a verilmesinin bir sonucu olarak “bir toplantının ardından geldiği” bize anlatılıyor. Ertesi gün, Burton hırsızlara karşı bir güce önderlik etmekle tehdit ediyor ve bu, onları hazinenin diğer büyük kısmını getirmeleri konusunda ikna ediyor. Bu yolla, yaklaşık üççeyreği tüccarlara geri veriliyor ve minnettarlıklarının bir nişanesi olarak, Victoria ve Albert Müzeleri tarafından sonradan elde edilen büyük altın kolçağı Burton’un satın almasına izin veriyorlar.”

Oxus hazinesinden birkaç parça takı
Oxus hazinesinden birkaç parça takı

Güzel Dekore Edilmiş Metal İşi

Oxus hazinesi içerisindeki mücevher, en göz alıcı Mısır’a ait vücut takıları kadar fantastiktir. Bilezikler, kolyeler ve mücevherin diğer türleri hayvan ve bitki motifleriyle güzelce dekore edilmiş. Bu parçalar, son derece yetenekli sanatçılar tarafından üretilmiş işlerin büyük örnekleridir. En ünlü bilezik ve kolçaklar, grifin başlıklı olanlarıdır. Onlar, koleksiyondaki diğer eserlerden daha fazla sunuluyorlar. Oxus’taki bu harikulade takılar aynı zamanda, eski İran kültürüyle alakalı doğuya özgü mücevherler için modern marketi etkiledi.

Değerli hazine aynı zamanda ilginç ve detaylı heykelleri de içeriyor. Küçük heykelcikler ve birkaç daha büyük objeler bulunuyor. Erkekleri temsil eden figürlerden birkaçı, rahipleri ya da eski tanrılara tapan diğer insanları tasvir ediyor olabilir. Bilinen heykelciklerin en büyüğü, gümüşten yapılma çıplak bir genç adamı gösteriyor. Bu nadir eser, İran tarzından ziyade daha çok eski Yunan’a özgüdür.

Oxus hazinesinden grifin başlıklı altın bir kolçak
Oxus hazinesinden grifin başlıklı altın bir kolçak
İlgili Yazılar

Dışarıdan gelen kültürel etki de koruyucu bir tanrı olan Mısır’lı cüce tanrı Bes’in yüzünü tasvir eden heykelde ve ayaklarının yapıldığı karakteristik özelliğe dayalı olarak İskitli olduğuna inanılan kızıl akbaba ya da bir aslan şeklinde yapılmış altın plakalardan birini tasvir eden heykelde görülebilir.

Bunun dışında at arabalarından iki altın model de göze çarpıyor. Onlardan biri tam değil, fakat ikincisi mükemmel koruma altında. Bunlar aynı zamanda hemen hemen tamamen bu heykelcik grubuna ait olan bazı at ve sürücü figürleriydiler.

Altından oyuk balık kasesi
Altından oyuk balık kasesi

Kaplar, Madeni Paralar ve Diğer Değerli Hazineler

Oxus nehri yakınlarında keşfedilen kaplardan birkaçı, şimdi Londra’da bulunuyor. Eserlerin bu grubu, altından bir sürahi ve kâseleri içeriyor. Bu parçalar da gerçek ve efsanevi hayvan motifleriyle dekore edilmiş. En ilginç kaplardan biri, sadece Oxus nehrinde bulunan bir sazan türünü tasvir eden altından, oyuk bir balıktır. 51 ince altın plaka, tanrılarına sunumlar yapan adanmışlar ile dekore edilmiş. Plakalar, dikdörtgene benzer şekillendirilmiş. Bu sunum plakalarının en küçüğü tam 2cm (0,79 inç) iken, en büyüğü on kez daha büyüktür.

altin-kabartma

Son olarak, Oxus hazinesinde keşfedilen madeni paralar; Büyük Antiochus’u (M.Ö.187-223), Bactria’nın I. Euthydemus’u (M.Ö. 200-235) ve Büyük İskender’i tasvir ediyor. Araştırmacılar, en azından 521 madeni parayı gün yüzüne çıkardılar. Birlikte bu eserler, bu muhteşem hazineyi M.S. 2.yy’ın başlarına tarih atmalarında yardımcı oldu.

Bölünmüş Bir Hazine Üzerine Cevaplanmamış Sorular

Maalesef hazine hakkında daha fazla detaylar, kazılar sırasında ve keşfini takip eden on yıl boyunca kayboldu. En büyük problemlerden ikisi, asıl sahibini tanımlıyor ve neden Oxus nehri yakınlarına gömüldüğünü açıklıyor.

Şuan, Oxus hazinesinin bilinen parçalarının çoğu Londra’da bulunuyor. Eserlerin birkaçı, St. Petersburg’de olduğuna inanılıyor, ancak bu kesin değil. Gizlenen eşyalar Avrupa’ya götürülmüş olup, anavatanında bulunmamasına rağmen, İran mirasının birçok değerli yönlerinin mahvolması şu demektir; O, hala eski Achaemenid İmparatorluğunun en büyük hazinelerinden biridir.

altin-bas

Çeviren: Elif Nur Targan

Kaynak: Ancient Origins

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More