Pompeii’yi araştıran arkeolog Eric Poehler, yeni çıkan kitabında, antik kent Pompeii’deki trafiği keşfediyor. Poehler, şehrin sokaklarındaki küçük çizikleri, çatlamaları ve çukurları inceleyerek; arabalar, vagonlar ve insanların, her gün bu ünlü kentin sokaklarıyla nasıl etkileşime girdiğine dair yeni bilgiler ortaya çıkarıyor. Bu kitapta yer alan bilgiler ışığında görünüyor ki, bir kentin yol sisteminin tarihsel büyümesi, bir topluluk içindeki fikirlerin, ideallerin, yasaların, insanların ve tabii ki ekonominin büyük bir yansıması olabilir.
TRAFİK GEÇMİŞİ
Geçmişi yorumlayabilmek için arkeologlar yıllardır ticaretin ve günlük hayatın nasıl aktığına dair yeni bilgiler elde etmeye çalışıyorlar. İleri haber sitesinde yer alan yazıya göre Pompeii’nin trafik geçmişi ve içinde bulunan harekete dair ipuçları içeren arkeolojik kayıtlar, MÖ 6. yüzyılda başlıyor ve MS 79 yılında Vezüv yanardağının patlamasına kadar uzanıyor.
YAPILAŞMA KENT ULAŞIMINI DEĞİŞTİRMİŞ
Arkeologlar bu kenti kazmaya başladığında yaklaşık 600 yıllık bir trafik geçmişi küllerin altında yatmaktaydı. Bilgilere göre, Pompeii’nin ilk yerleşimi MÖ 6. yüzyılda olduğu halde, arkaik yol sistemi MÖ 4. yüzyıla kadar planlı olarak inşa edilmemişti. İlk inşa edilen yollar, kapılara ve Pompeii’yi kuşatan surlara ulaşımı sağlamaktaydı. Şehir büyüdükçe, trafik akışı ve sokak sistemleri yeni anıtların veya eğlence alanlarının oluşturulmasıyla birlikte değişim gösterdi. Mesela; Stabian Hamamlarının yapımı, Samnite Palestra ve Pompeii Büyük Tiyatrosunun inşası kent ulaşımında ciddi değişimlere neden olmuştu. Arkeologlar ayrıca, insanların o dönem, hızlı arabalar tarafından yaralandığını ve öldüğünü kaydetti.
Daha sonraki yerleşim döneminde ise, forum ve Macellum (pazar) şehrin odak noktasıydı; tıpkı bugünün alışveriş merkezi ve marketleri gibi yoğun olarak ticaret yapılan bölgeler merkezde bulunmaktaydı.
TOPLU TAŞIMA KULLANILIYORDU
Bazı edebi kaynaklar, kabartmalar ve hatta günümüze ulaşan bazı kalıntılar, bize antik zamanda kullanılan ulaşım türleri hakkında fikir veriyor. Romalılar genellikle toplu taşıma denebilecek, sokakların aralarından geçen vagonları ve arabaları sürmüşlerdi. Katırların çektiği plaustrum denen büyük araçlar vardı. Katırlar tarafından çekilen dört tekerlekli araçlara, günümüzde İngilizce “taşıtlar” kelimesinin karşılığı olan “carriage”ın etimolojik temeli olan “carrus” adı verilirdi.
Zengin Romalılar, kendilerini çamur, su, köpek dışkısı ve çöplerden korumak için tahtıravanla da sokaklarda taşınabiliyordu.
GÜRÜLTÜ YAŞAMIN BİR PARÇASIYDI
İlgili Yazılar
Poehler’ın görüşüne göre, bugün olduğu gibi Pompeii’de de gürültü kirliliği yaşamın bir parçasıydı. Romalı eleştirmen Juvenal, bu soruna Roma’nın sokaklarını tasvir ederken şöyle değinmişti:
“Geçmişte o dar bükülme sokaklarda gürleyen vagonlar ve trafik sıkışıklığı çeken araçların stresi, uyuşturucu kaçakçılığını önlemek kadar önemli ve kanunlar gerektiriyor.”
Gerçekten de, şehir içindeki trafik ve gürültüyü azaltma amaçlı kanunlar vardı, ancak bu kuralların ne derece takip edildiğini belirlemek zor.
TRAFİK KURALLARI VARDI
Tıpkı bugün olduğu gibi trafik kuralları, antik zamanlarda da vatandaşlar tarafından sık sık ihlal edilmekteydi. Tarihçilerin yorumlamalarına göre, eski metinlerde kanunların varlığı, onlara uyulduğu anlamına gelmiyor.
Poehler’ın söylediğine göre, “Antik trafik kuralları hakkında en çok belirtilen fikirlerden biri, sadece birkaç istisna dışında, gündüzleri şehirlerden yasaklanıyor ve kentsel alanları yayalara bırakıyor olduklarına dair bir düşünce.” Ancak aşınmalar ve yolların halleri gösteriyor ki, bu kural kesinlikle takip edilmedi.
TRAFİKTE FAZLA ZAMAN GEÇİRMENİN NEDENİ
Poehler kitabında, Pompeii’deki trafik sisteminin önemli bir bölümünün tek yönlü cadde kullanımı olduğunu keşfetti. Bir sürü tek yönlü sokak, kötü sürücülerin veya varış yerlerine ulaşmak için acele yollarını uzattıkları anlamına geliyordu. Bu da trafikte zaman geçirmenin artmasına sebep oluyordu.
BİNLERCE YILDIR ÇÖZÜLMEMİŞ
Genel olarak, Pompeii’nin trafik sistemlerinin incelenmesi, antik trafiğin analiz edilmesinin bugünkü şehir planlamacılığının gerekliliklerini gösteriyor. Roma dünyasında karşılaşılan problemlerin; trafiğin, çukurların veya inşaat alanlarının rahatsızlığı olup olmadığı Pompeii yollarında bulunabiliyor. Pompeii Trafik Sistemleri’nin aydınlattığı en önemli şey şu ki, trafik kuralları, altyapı kurulumları ve hatta araçların yol açtığı ölümler, şimdi olduğu gibi antik kentte de yaşayanların hayatının bir parçasıydı.
Yazı İlerihaber sitesinden alınmıştır.
Pompei ile İlgili Tüm Yazılara Buradan Ulaşabilirsiniz
Kaynak
İleri Haber