Zamanın başlangıcından beri kadınlar erkekleri sıra dışı güçleri, kuvvetleri ve becerileri ile şaşırtmaktan hoşlanıyorlar. Günümüzde çok az erkek, kadınların bu alanlarda başarısı karşısında şaşırıyor fakat antik dönemlerde bazı kadınların cesur başarıları kesinlikle şaşırtıcı olarak düşünülüyordu. Bir kadının dört atlı bir savaş arabasını kullanabildiği hikâye, saçlarında rüzgârı ve ellerinde atların gücünü hissettiğinde tutkuyu yaşayan asil bir kadının en göze çarpan hikâyelerinden biridir.
Kyneska olarak da bilinen Cynisca sadece kadın bir atlet değil aynı zamanda bir Sparta prensesiydi. Fakat onun tutkusu hayalimizdeki prenseslerinki gibi değildi. En çok atlar ile gezindiğinde heyecanlanıyordu. Mevkisi en iyi eğitimlerin yanında birçok eleştiri almasını da sağladı. Sparta’da fiziksel aktivitelere değer verilse de, olimpiyatlarda kadınların rolü Cynisca’nın muhteşem başarısından önce belirsizdi. Kadınların genellikle yarışmalara katılamayacağına inanılıyordu. Hayatın birçok alanında ayrımcılığa maruz kalıyorlardı. Cynisca’nın bu tutkuya nasıl kapıldığı veya gerekli becerileri ona kimin öğrettiği bilinmiyor. Olimpiyatlara giden yolu da belirsiz.
Cynisca atlardan korkmuyordu
Cynisca savaş ve hayat hakkında sıra dışı düşünce biçimi ile bilinen efsanevi Sparta şehrinde yaklaşık M.Ö 440 yılında hayata gözlerini açtı. Eupoleia isimli bir kadının ve Sparta kralı II. Archidamus’un kızıydı. Sparta’nın gelecekteki kralı olan erkek kardeşi II. Agesilaus ile birlikte sarayda büyüdü. İsmi ‘‘dişi yavru’’ anlamına gelmektedir fakat kişiliği kimsenin ona bir evcil hayvanmış gibi davranmasına izin vermiyordu.
Prenses Cynisca iyi eğitim almıştı. En iyi sonuçları elde etmek için girişimleri engellenemezdi. Ancak yarışmaya katılmasına izin verilmeden önce kuralların erkekler tarafından oluşturulduğu antik dönem kadınları için zorluklarla dolu bir yoldan geçmek zorundaydı. Olympia’daki ana stadyuma girmeden önce bir müttefik bulmak zorunda kaldığına inanılıyordu. Onu en çok destekleyen kişi Agesilaus gibi gözüküyordu.
Cynisca’nın olimpik şöhret için mücadelesi
Cynisca’nın olimpiyatlardan önce çalıştığı zamanlarda kadınlar çoğu oyunda seyirci bile olamıyordu. Ancak Agesilaus bu ayrım yapan geleneği değiştirmeye karar verdi. Daha önce hiçbir Sparta kralının yapmadığı gibi kadınları destekleyen bir yönetici olarak bilinir. Büyük ihtimalle Cynisca’yı savaş arabası yarışlarına katılması için destekleyen de oydu. Agesilaus eğer son derece yetenekli kız kardeşi yarışı kazanırsa kadınların olimpiyat oyunlarındaki konumunu sonsuza dek değiştirebileceğini umut ediyordu. Sarah B. Pomeroy’e göre:
‘‘Cynisca’nın dört atlı savaş arabası (quadriga) Sicilya’daki zalimler de olmak üzere galip gelen bazı çağdaşlarınınki gibi büyük varlığının kanıtıydı. Benzer şekilde Cynisca’nın hatıra anıtları erkeklerin göze çarpan tüketimine eşdeğer örnekleriydi. Yarış atlarına sahip olan varlıklı adamlar gibi onları kendisi sürmek yerine bir jokey kiraladı. Aslında zira kadınların oyunların katılmasına izin verilmediği için bu başarılı etkinliklerde yarışamamıştı bile. Ancak resmi tapınakta duruyordu. Callicles ve Megara’nın oğlu olan Apelleas Cynisca’nın savaş arabasının, arabacısının ve bronzlar içindeki atlarının ve bizzat Cynisca’nın heykelini yaptı. Aynı zamanda atlarının gerçekteki boyutlarından küçük olan bronzlarını da yaptı. Bu heykeller Olympia’da dikildi. Yunan kültürü yarışmalarında galip gelenlerin anısına bir kadın tarafından adanan ilk anıtlardı. Apelleas’ın tercihi Cynisca’nın müttefik şehirlerden birinden kadın resimlerinde uzmanlaşmış bir heykeltıraş bulmak için bazı araştırmalar yaptığını öne sürer. Apelleas dua eden kadınları betimlemeye düşkündü. Bu yüzden Cynisca’nın tanrılara şükran duyarken resmedilmiş olması oldukça muhtemeldir. Heykelinin altına yazılan vecizenin yazarı bilinmiyor. Şiir ölçülü bir şiirdi, açık bir şekilde veciz stili ile yazılmıştı ve tabii ki Dor lehçesi ile yazılmıştı. Cynisca bizzat kendisini ‘‘Benim atalarım ve erkek kardeşlerim Sparta’nın krallarıydı. Ben, hızlı atlı savaş arabalarının galibi Cynisca bu heykeli yaptım. Tüm Yunanistan’da bu tacı kazanan tek kadın benim. ’’ diye ifade ederdi.
Cynisca göze çarpan bir kişiliğe sahipti. Tam bir at tutkunu ve aynı zamanda prenses olarak mevkisini tüm kadınlar için olimpiyatlara açılan kapıları açmak amacıyla kullanan bir bireydi. Başlangıçları ve zaferi büyük skandal yaratsa da, Olympia’daki (Atina) ünlü Zeus tapınağında bizzat kendisinin, atlarının ve savaş arabasının olduğu bronz heykel ile onurlandırıldı.
Bunu başaran sadece Cynisca değildi
İlgili Yazılar
Tarihte daha birçok Spartalı sporcu kadının hikâyesi vardır. Cynisca ile aynı dönemde yaşamış ve olimpiyatlarda başarı elde etmiş bahsedilmeye diğer bir diğer kadın ise Euryleonis’tir. O da aynı zamanda savaş arabacısıydı. M.Ö 368 yılında iki atlı savaş arabası yarışını kazandı. Ne yazık ki hayatı ile ilgili birçok detay kayboldu. Cynisca’nın başarısından sonra Euryleonis de yarışlara katılabildi ve zaferi umut edebildi. Onun da bir prenses olup olmadığı ya da sadece varlıklı bir kadın olup olmadığı bilinmiyor. Bazı hikâyeler onun bir at yetiştiricisi olduğunu belirtmektedir fakat buna bir kanıt bulunamamıştır. Antik Yunanlı yazar ve gezgin Pausanias Sparta’da M.Ö 268 yılında yapılan Euryleonis heykelini betimledi. Etkileyici bir atlete adanmış göze çarpan bronz bir heykeldi ve daha sonra Sparta’daki Aphrodite tapınağında bir dekorasyon olarak betimlendi.
Antik savaş arabası yarışlarını kazandığı bilinen diğer kadınlar Zeuxo, Hermione, Belistiche, Encrateia ve Cassia’ydı. Günümüzde kadınların spor şampiyonluğu kazanmaları mümkün fakat artık savaş arabası yarışları favori bir spor değil. Eski ustaların görkemi binlerce genç kadını daha çok çalışmaya ve madalyalar ve olimpik oyunlardaki yeterlilikler için savaşmaya teşvik etti.
Antik Dönemin Paralı Askerleri: Kelt Savaşçılar
Sparta Kralı ve Savaşçıların Komutanı: II. Agesilaus
Tarihin Sayfalarından Unutulmayan En Ünlü 10 Düello
Çeviri: Belgin Avşar
Kaynak: ancient-origins “How Did She Do It? Cynisca, a Spartan Princess Who Won the Ancient Olympic Games“
References:
Sarah B. Pomeroy, Spartan Women, 2002.
Cynisca, available at:
https://women-make-history.jimdo.com/2013/03/31/cynisca/
History: A female athletic champion in ancient Olympics by Patricia Nell Warren, available at:
http://www.outsports.com/2009/4/13/3863088/history-a-female-athletic-champion-in-ancient-olympics
Cynisca’s Olympic Victories by Kristina R. Ingersoll, available at:
https://camws.org/meeting/2008/program/abstracts/06f2.Ingersoll.html