Nereye Dergisi
Arkeoloji, Tarih, Gezi, Seyahat ve Yaşam Kültürü Dergisi

25 Yeni “Ölü Deniz Parşömeni” Açığa Çıkarıldı

Bilim insanları bu parçalardan bazılarının sahte olmasından endişe ettiklerini dile getirmekte

Şabat Gününü gözetir ve 10 emre itaat ederlerse Tanrı’nın İsrailoğulları’nı ödüllendirmek için verdiği sözlerin yer aldığı Levililer Kitabı parçalarının yer aldığı bu parşömen parçası ihtiva etmektedir. Schøyen Koleksiyonu, Oslo ve Londra
0 2.320

2000 yıl öncesine dayanan ve İbranice İncil metni ihtiva eden 25’den fazla daha önce yayınlanmamış “Ölü Deniz Parşömenleri” parçalarının yer aldıkları iki yeni kitap bu parçalardaki detayları gün ışığına çıkarmıştır.

Bu çeşitli parşömen parçaları Genesis, Exodus, Levililer, Tesniye, Samuel, Ruth, Kings, Micah, Nehemya, Jeremiah, Joel, Joshua, Hâkimler, Atasözleri, Sayılar, Zebur, Hezekiel ve Yunus kitaplarının parçalarının kayıtlarına yer vermektedir. Ölü Deniz parşömenlerinin ilk kez keşfedildiği Qumran mağaraları Nehemya Kitabı’na ait hiçbir parçayı henüz içermemekteydi; eğer bu yeni ortaya çıkan parça doğrulanırsa bu açıdan ilk olacak.

Bilim insanları bu parçalardan bazılarının sahte olmasından endişe ettiklerini dile getirmektedirler.

Bu yayımlanmış olan yeni 25 parça buzdağının sadece görünen yüzü. Live Science’a konuşan bir bilim adamı 70 adet civarında olan yeni keşfedilen parçaların 2002 yılından bu yana antika pazarında ortaya çıktığını belirtti. Buna ek olarak, İsrail Eski Eserler İdaresi (IAA) sorumlusu kabine bakanı çok sayıda bilim insanı ile birlikte, Yahudiye Çölü’ndeki mağaralarda yağmacılar tarafından bulunmuş olup henüz ortaya çıkmamış olan parşömenler olduğuna inanmaktadır. IAA, yağmacılar ulaşmadan önce bu parşömenleri bulmak için yapılan bir dizi yeni bilimsel araştırmaya ve kazıya destek vermektedir.

yeni-belgeler

Ölü Deniz Parşömenleri

Ölü Deniz Parşömenleri, Ölü Deniz yakınındaki Yahudiye Çölü’ndeki Qumran arkeolojik alanındaki 11 mağarada ortaya çıkarılmış olan bir seri olup 1974 ila 1956 yılları arasında açığa çıkarılmıştı. Bu dönem boyunca, arkeologlar ve yerel Bedeviler yaklaşık 900 el yazmasına ait binlerce parçayı ortaya çıkardılar.

Bazı Bedeviler, Bethlehem’de ele geçirdikleri parşömenleri Khalil Iskander Shahin isimli bir antikacıya sattılar. Kando adıyla da bilinmekte olup 1993 yılında öldü ve oğlu William Kando şimdilerde onun işlerini yürütüyor ve emlakçılık yapıyor.

Birçok bilim insanı, Ölü Deniz Parşömenleri’nin Roma İmparatorluğu’na karşı bir Yahudi isyanı sırasında M.Ö. 70 civarında Qumran mağaralarına saklandığına inanmaktadırlar.  Esseniler olarak bilinen bir Yahudi mezhebi tarafından yazılmış olabilir.

Qumran mağaraları, 1967 yılındaki Altı Gün Savaşı sırasında İsrail’in Ürdün’den aldığı West Bank’ta yer almaktadır. Ürdün o zamandan beri Ölü Deniz Parşömenleri’nin kendilerine ait olduğunu iddia etmektedir.

Ölü Deniz Parşömenleri terimi genellikle Qumran’da bulunan parşömenler için kullanılmasına karşın Ölü Deniz Parşömenleri’ni de içinde barındıran Yahudiye Çölü’ndeki diğer bölgelerde yer alan mağaralarda bulunan parşömenleri de ihtiva etmektedir.

parsomen

Parşömen Kolleksiyonculuğu

Yayınlanan 25 yeni parşömen parçası iki ayrı koleksiyoncu tarafından satın alınmıştı.

2009 ila 2014 arasında sanat ve zanaat mağazalar zinciri Hobby Lobby’nin sahibi Steve Green, Museum of the Bible’a binlerce diğer eserlerle birlikte satın aldığı 13 parşömen parçasını da bağışladı. Green, gelecek sonbaharda Washington D.C.’de açılması planlanan müzenin yapımının finanse edilmesine yardımcı olacak.

Bir grup bilim insanı “Dead Sea Scrolls Fragments in the Museum Collection” isimli kitapta (Brill 2016) bu bağışlanan parçaların ayrıntılarını yayınladı.

Bu toplu parşömen tomarının kaynağı belli değil.

Kitabın yazarlarından olan Kudüs’teki Hebrew Üniversitesi’nde profesör olan Emanuel Tov “Diğerlerini Yahudiye Çölü’ndeki diğer bölgelerden bulunabilecekken bu parçalardan bazıları Qumran’daki muhtemelen Mağara 4’ten elde edilmiş olmalıdır” diyor. “Ne yazık ki, çoğu satıcı satış yaptıkları zaman bilgi vermedikleri için bu parçaların kaynağı hakkında bilgi edinilememektedir.”

Live Science’a konuşan antika satıcısı William Kando, bağışlanan parçaların ökekenlerini bilmediğini söyledi.

Live Science’a açıklamada bulunan Museum of the Bible Scholars Initiative’in yönetici müdürü olan Michael Holmes, bilim insanlarının hangisinin sahte olup olmadığı belirlemek amacıyla bağışlanan parçalar üzerinde testler yaptıklarını söylemektedir.

Sonuçlar, sahte olan farklı parçaları belirlemede yardımcı olan yazı analizi ile birleştirilecektir.

Holmes “Sonuçlar, gelecekteki müze sergilerimize ziyaretçiler çekecektir ve özgünlük değerlendirmesi ile ilgili sorunları ile meşgul olacaktır” diyor

İlgili Yazılar

olu-deniz

El Yazma İnciller

Norveçli bir koleksiyoncu olan Martin Schøyen son zamanlarda ortaya çıkarılan Ölü Deniz Parşömenleri’nin sahibi. Bu parçalarda yer alan metinler “Gleanings from the Caves: Dead Sea Scrolls and Artefacts from The Schøyen Collection” (Bloomsbury, 2016) kitabında detaylandırılmıştır. Ayrıca kitaptaki bu detaylar, bulunan Ölü Deniz Parşömenleri’nden biri olan keten bir kılıfı da barındıran tomar ile ilgili diğer eserlerdir.

Geniş bir antik eser koleksiyonuna sahip olan Schøyen, 1986 yılında el yazma İncil toplamaya başladı. Schøyen, kitabında “En büyük meydan okuma bir İncil metni ile bir parça Ölü Deniz Parşömenleri elde etmek olmuştu” diye yazıyor. “Bu benim için bir tür ‘Görevimiz Tehlike’ idi.”

Kaynaklara göre satışa çıkarılan parşömen parçalarının izini sürmeyi başarmıştı ve tespit ettiklerinin fiyatlarını yavaş yavaş ödedi. Şimdilerde Zürih’te olan (isim yayınlanmadı) ve 1950’lerde Betlehem’deki Shain dükkânından alışveriş yapan turist veya koleksiyoncuların soyundan gelen birkaç kişiye ait aile koleksiyonundan birkaçını daha satın aldı. 1948 yılında öğrenci olarak Qumran mağaralarda çalışmış olan iki bilim adamı tarafından sahiplenilmiş olan birkaç parçayı da satın aldı (öğrencilere bu parçalar, çalışmayı destekleyen bir piskopos tarafından hediye olarak verilmişti).

Schøyen “1986’da ‘Görevimiz Tehlike’ gibi başlayan bu araştırma yavaş yavaş yaklaşık 27 farklı parşömenden elde edilen [yaklaşık] 115 parçanın bir koleksiyonu olmaya devam etti” diyor. Ayrıca bazıları Yahudiye Çölü’ndeki diğer mağaralardan çıkarılmışken koleksiyonundaki parçalardan bazılarının da Qumran’daki 1, 4 ve 11 numaralı mağaralardan çıkarıldığını eklemektedir.

Nehemya

Yeni yayınlanan Museum of the Bible koleksiyonundan en göze çarpanı Nehemya Kitabı’nın bir parçasıdır (Nehemiah 2:13-16)

M.Ö. beşinci yüzyılda yaşamış olan Nehemya adındaki bir adamın hikâyesini anlatan parça olup o dönemden sonra M.S. 586’da Kudüs Babilliler tarafından yıkılmıştı. Pers İmparatoru Babillileri bu topraklardan sürdü ve Babilliler yüzünden İsrail’i terk etmek zorunda kalan Yahudilerin evlerine dönmeleri için izin verildi.

Söz konusu parçada da Nehemya’nın kapılarının ateşle kül edilmiş olan ve harabeye dönen Kudüs’ü ziyareti kayıtlıdır. Bu parçadaki metne göre, yıkılan yerleri yeniden inşa etmeden önce duvarlardan geriye kalanları incelemiştir.

Din alimleri, arkeologların Qumran mağaralarında hiçbir kopyasını bulamadıkları Nehemya Kitabı’na ait kopyalar üzerine yapılan önceki çalışmaları kaydettiler. Bu parçanın Amerika’ya nasıl geldiği bilinmemektedir ve bilim insanları bunun Qumran’dan geldiği konusunda emin olamamaktadırlar.

“Dead Sea Scrolls Fragments in the Museum Collection” kitabındaki parçaları analiz eden ekibin lideri olan Trinity Western Üniversitesi’nden Profesör Martin G. Abegg Jr “Parçanın [Qumran’daki] Mağara 4’ten geldiği varsayılmaktadır; fakat son yapılan analize göre parçanın kaynağının bilinememekte olduğunu söylemek gerekmektedir” diyor.

Levililer

Schøyen Koleksiyonu’nun en göre çarpan parçası Levililer Kitabı kısmını içeren bir parçadır. Bu parçadaki metinde Şabat Günü gözetilirse ve On Emre itaat edilirse Tanrı’nın İsrailoğullarının ödüllendirileceği sözünü verdiği anlatılmaktadır.

Torleif Elgvin tarafından tercüme edilen parçada “Benim kanunlarıma göre iş işler, benim buyruklarımı tutar ve bunları uygularsanız sizlere yağmurların yağdığı bir zamanı bağışlayacağım, böylelikle toprak verimli hale gelecek ve ağaçlar meyve verecek” diye yazmaktadır.

Parça “Yeryüzüne barışı bahşedeceğim ve kimse sizleri rahatsız edemeyecek; ve yeryüzünden kısır hayvanları yok edeceğim ve hiçbir kılıç sizi yurdunuzdan çıkaramayacak” diye devam etmektedir. “Ben sizleri ihsanda bulunarak gözeteceğim ve sizleri bereketli kılıp çoğalmanızı sağlayacağım.”

Schøyen, William Kando’nun Levililer parşömen parçasına ilk önce babasının 1952 ve 1953 yılında Bedevilerden satın alarak sahip olduğunu ve 1956 yılında Zürih’te bir müşteriye, diğer parçaları ile birlikte satıldığını söylediği bir not yayımladı.

Kapak Resmi: Şabat Gününü gözetir ve 10 emre itaat ederlerse Tanrı’nın İsrailoğulları’nı ödüllendirmek için verdiği sözlerin yer aldığı Levililer Kitabı parçalarının yer aldığı bu parşömen parçası ihtiva etmektedir.  Schøyen Koleksiyonu, Oslo ve Londra

Sırrı çözülemeyen elyazması

Haber: Owen Jarus

Kaynak: Livescience

Çeviren: Bünyamin TAN

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More